Obowiązek stosowania cen rynkowych między podmiotami powiązanymi na gruncie podatku od towarów i usług
W praktyce zdarzają się sytuację w której podstawa opodatkowania na potrzeby opodatkowania podatkiem VAT szacowana jest w drodze decyzji przez organ podatkowy. Komentowana regulacja ma charakter wyjątkowy i znajduje zastosowanie wówczas gdy:
- transakcja ma miejsce pomiędzy podmiotami powiązanymi,
- wynagrodzenie jest:
1) niższe od wartości rynkowej, a nabywca towarów lub usług nie ma pełnego prawa do odliczenia VAT;
2) niższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy/świadczący usługę zwolnione z VAT, nie ma pełnego prawa do odliczenia VAT;
3) wyższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy/świadczący usługę nie ma pełnego prawa do odliczenia.
Spis treści:
Podstawa prawna
Mimo, że obowiązek zachowania cen rynkowych zasadniczo uregulowano w drodze ustawach o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych, to niemniej ustawodawca przewiduje sytuacje, w których zasada ceny rynkowej znajdzie swoje zastosowanie dla rozliczeń na gruncie podatku od towarów i usług. Zgodnie z przepisami ustawy o VAT, w przypadku transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi w której wynagrodzenie ustalone zostało na poziomie innym niż rynkowe, organ podatkowy ma prawo określić podstawę opodatkowania w wysokości rynkowej.
W przypadku gdy między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą istnieją powiązania, oraz w przypadku gdy wynagrodzenie jest:
1) niższe od wartości rynkowej, a nabywca towarów lub usług nie ma zgodnie z art. 86, art. 86a, art. 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
2) niższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma zgodnie z art. 86, art. 86a, art. 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a dostawa towarów lub świadczenie usług są zwolnione od podatku,
3) wyższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma zgodnie z art. 86, art. 86a, art. 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego
- organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że powiązania te miały wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.
Przez powiązania, o których mowa na potrzeby rozumienia ww. przepisów rozumie się powiązania:
1) w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych;
2) wynikające ze stosunku pracy;
3) wynikające z tytułu przysposobienia.
Warunki zastosowania
Co istotne, opisana powyżej możliwość występuje jedynie, gdy jedna ze stron transakcji nie posiada prawa (całkowitego lub częściowego) do odliczenia podatku VAT naliczonego. Niemniej z perspektywy ustawodawcy nie jest istotna przyczyna braku prawa do odliczenia. W konsekwencji może on wynikać z braku statusu podatnika VAT czynnego, jak i zakupu towarów lub usług związanych z działalnością nieopodatkowaną na gruncie VAT (przykładowo na potrzeby prowadzenia działalności leczniczej).
