Obowiązek zachowania cen rynkowych – na gruncie podatku od towarów i usług

Obowiązek zachowania cen rynkowych zasadniczo uregulowano w drodze ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. W świetle przepisów art. 11c ust. 1 (CIT) i art. 23o ust. 1 (PIT) podmioty powiązane są obowiązane ustalać ceny transferowane na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane. Niemniej ustawodawca przewiduje sytuacje, w których zasada ceny rynkowej znajdzie swoje zastosowanie dla rozliczeń na gruncie podatku od towarów i usług. 

Na potrzeby podatku VAT, ustawa przewiduje możliwość ustalenia podstawy opodatkowania przez organ, gdy transakcja zawarta pomiędzy podmiotami powiązanymi doszła do skutku z pominięciem zasady zachowania ceny rynkowej w związku z występującymi powiązaniami. 

Przepis wyrażony w art. 32 ustawy o podatku od towarów i usług, organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że powiązania te miały wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług. 

Należy mieć na uwadze, że w świetle omawianego przepisu taka możliwość występuje jedynie, gdy jedna ze stron transakcji nie posiada prawa (całkowitego lub częściowego) do odliczenia podatku VAT naliczonego. Niemniej z perspektywy ustawodawcy nie jest istotna przyczyna braku prawa do odliczenia. W konsekwencji może on wynikać z braku statusu podatnika VAT czynnego, jak i zakupu towarów lub usług związanych z działalnością nieopodatkowaną na gruncie VAT (przykładowo na potrzeby prowadzenia działalności leczniczej). 

Ograniczony katalog podmiotów zobowiązanych do przestrzegania zasady ceny rynkowej w odniesieniu do podatku VAT jest podyktowany koniecznością regulacji dla transakcji, w których zastosowania nie może mieć zasada neutralności podatku od towarów i usług. Przykładowo, w ramach obrotu przedsiębiorcy z konsumentami niewykluczona jest możliwość wpływu uczestników transakcji na podstawę opodatkowania (de facto: zaniżenie ceny), która w konsekwencji doprowadzi do uszczuplenia podatku. 

Warto zaznaczyć, że na potrzeby zdefiniowania podmiotów powiązanych w rozumieniu przepisów o VAT, ustawodawca odnosi się bezpośrednio do przepisów o podatkach dochodowych; art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o CIT oraz art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT. 

#vat #cenyrynkowe