Odszkodowanie jako koszt podatkowy

Opóźnienia w branży budowlanej są zjawiskiem powszechnym, występują często w przypadkach nienależnych od dewelopera. Wiąże się to z dodatkowymi kosztami w postaci kar umownych bądź odszkodowań wypłacanych kontrahentom. Kwestią sporną jest zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów wyżej wspomnianych wydatków. Organy podatkowe stoją na stanowisku, iż kary umowne oraz odszkodowania nie mogą zostać zaliczone do kosztów podatkowych na mocy art. 16 ust. 1 pkt. 22, zgodnie z którym: ,,Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług’’. Innego zdania są z kolei sądy administracyjne, które wskazują na niezasadne rozszerzanie powyższego przepisu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 917/19) wskazał, iż ponoszenie wyżej wymienionych wydatków ogranicza straty z przyszłych przychodów. Przywołany wyrok dotyczył spółki deweloperskiej, która w związku z wystąpieniem opóźnień w realizacji inwestycji poniosła stratę w postaci wypłaconego odszkodowania. W umowie pomiędzy kontrahentem a deweloperem określono okres odbioru lokali przeznaczonych na wynajem krótkoterminowy, jednakże w przypadku wystąpienia opóźnień kontrahentom przysługiwało prawo do odstąpienia od umowy i żądania zapłaty kary umownej. W związku z tym, iż lokale zostały oddane do użytkowania po określonym w umowie terminie, kontrahenci zostali pozbawieni przychodów z najmu. Spółka deweloperska wypłaciła odszkodowanie nabywcom lokali w kwocie równej stałej części czynszu celem zminimalizowania ryzyka odstąpienia od umowy oraz wypłaty kary umownej w dużo wyższej wysokości. W związku z powyższym spółka zaliczyła wypłacone odszkodowania do kosztów uzyskania przychodów. Sąd zgodził się ze stanowiskiem spółki popierając racjonalność poniesionego kosztu jako stanowiący zabezpieczenie źródła przychodu. Wskazano też, że koszty w postaci odszkodowania są dużo niższe niż zapłata kary umownej, dlatego uznano działanie spółki za racjonalne biznesowo. Pogląd ten popiera również NSA w wyroku z dnia 7 lutego 2019 r. (II FSK 318/17). Wskazano, iż ,,w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej, poniesienie pewnych wydatków (zapłata kary umownej niewyłączonej z kosztów uzyskania przychodów w art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p.) ograniczy straty, które mogłyby zachwiać możliwością uzyskiwania przychodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Istotne jest więc, aby kwalifikując dany wydatek jako koszt podatkowy uwzględniać również kwestię logicznego ciągu zdarzeń determinujących określone i konkretne działania podatnika’’.