Opłaty dodatkowe to przychód w dacie otrzymania płatności
Kiedy kontrahent rezygnuje z zamówienia, zmniejsza wolumen zamówienia lub do ostatniej chwili je modyfikuje jest zazwyczaj obciążany opłatami dodatkowymi. Taka opłata dodatkowa nie jest wówczas zazwyczaj związana z ceną samej sprzedaży, ale stanowi dodatkowe wynagrodzenie dla dostawcy. Z tego względu przychód odpowiadający dodatkowej opłacie powstaje z chwilą otrzymania tej płatności przez dostawcę.
Ustawa o CIT istotnie nie zawiera definicji przychodu. Natomiast w art. 12 ustawy o CIT wymienione zostały przykładowe rodzaje przychodów, moment ich powstania i wyłączenia z katalogu przychodów. Jako zasadę nasz ustawodawca przyjął w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, że przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Zatem na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o CIT można stwierdzić, że co do zasady, przychodem jest każda wartość wchodząca do majątku podatnika, mająca definitywny charakter, powiększająca jego aktywa, którą może on rozporządzać jak własną. Oznacza to, że przychód powstaje z momentem jego faktycznego uzyskania, tym samym o zaliczeniu danego przysporzenia do przychodów decyduje jego definitywny charakter w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika.
Ustawa przewiduje przy tym wyjątki od powyższej reguły. Dotyczą one m.in. przychodów z działalności gospodarczej i z działów specjalnych produkcji rolnej. Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o CIT za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Przepis ten nakazuje zatem ujmować dla celów podatkowych przychody, które stanowią przedmiot wymagalnych świadczeń, nawet jeśli nie zostały jeszcze otrzymane.
Stosownie do treści art. 12 ust. 3a ustawy o CIT za datę powstania przychodu związanego z działalnością gospodarczą uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:
1) wystawienia faktury albo
2) uregulowania należności.
Jednocześnie ustawodawca przewidział wyjątki od powyższej zasady. Zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o CIT w przypadku otrzymania przychodu związanego z działalnością gospodarczą, do którego nie stosuje się m.in. ust. 3a, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.
Zatem w przypadku pobierania dodatkowych płatności w sytuacji dotyczącej między innymi rezygnacji z zakupu, gdy płatność ta nie jest alokowana do konkretnych transakcji obejmujących sprzedaż towarów dopiero otrzymanie płatności tytułem opłaty dodatkowej oznacza powstanie przychodu. Stanowisko to zostało również potwierdzone przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 1 lipca 2025 roku, nr: 0111-KDIB1-2.4010.238.2025.1.ANK, który wskazał, że jeśli dodatkowe płatności (w tym z tytułu zmniejszenia wolumenu sprzedaży, zwiększenia wolumenu sprzedaży, rezygnacji z zakupu zamówionych wyrobów, awaryjnego nabycia materiałów lub komponentów, przygotowania lub modyfikacji produkcji, dodatkowych kosztów logistycznych) nie są ściśle związane z dostawą towarów to nie są to należności będące bezpośrednią konsekwencją dokonania dostawy towarów, wykonania usługi bądź zbycia prawa majątkowego. Dlatego też datę powstania przychodu z tych tytułów należy ustalić na podstawie art. 12 ust. 3e ustawy o CIT, a stosownie do tego przepisu w przypadku otrzymania przychodu, do którego nie stosuje się przepisów odnoszących się do sprzedaży towarów, usług oraz zbycia prawa majątkowego za datę powstania przychodu uważa się dzień otrzymania zapłaty. Zatem na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych dopiero otrzymanie płatności skutkuje powstaniem przychodu podatkowego.
