PRZENIESIENIE PRAW AUTORSKICH A OBOWIĄZEK ZGŁOSZENIA UMOWY DO ZUS.

Przypomnijmy, że obowiązek zgłaszania do ZUS umów o dzieło dotyczy zasadniczo wszystkich umów o dzieło zawartych po 1 stycznia 2021 r. Zgodnie z przepisami, płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło informuje ZUS o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, w terminie 7 dni od dnia zawarcia tej umowy (art. 36 ust. 17 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).

Tym samym z przepisu wynika, że zasadniczo zgłoszeniu podlegają wszystkie umowy o dzieło. Przepisy wprowadzają jednak również pewne wyjątki, nie trzeba bowiem zgłaszać umów o dzieło:

• zawartych z pracownikiem;
• wykonywanych na rzecz pracodawcy;
• zawartych z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą, jeśli przedmiot tej działalności pokrywa się z przedmiotem umowy o dzieło a przychód uzyskiwany z tej umowy jest traktowany jako przychód z działalności gospodarczej;
• obowiązek nie dotyczy podmiotów, które nie są płatnikami składek lub osobami fizycznymi zlecającymi dzieło;
• przepisy prawa nakładające obowiązek zgłaszania umów o dzieło weszły w życie od 1.01.2021 r., dlatego obowiązkowi zgłoszeniowemu podlegają umowy o dzieło zawarte od tej daty.

Czy wszystkie umowy wskazujące na zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodu będą podlegały zgłoszeniu do ZUS?

Podkreślić należy, że z obowiązku zgłaszania do ZUS nie są wyłączone umowy o dzieło w stosunku do których zastosowanie znajdują 50% koszty uzyskania przychodu. Jednak nie wszystkie umowy wskazujące na zastosowanie tych kosztów będą podlegały zgłoszeniu do ZUS. Kluczowe jest ustalenie czy w takiej sytuacji mamy do czynienia z umową o dzieło. Tym samym każdorazowo należy dokonać oceny czy zawierana umowa ma charakter umowy o dzieło czy też np. jest umową licencyjną, umową udostępnienia praw do wizerunku, umową o przeniesienie praw autorskich itp.

Obowiązek zgłoszenia dotyczy każdej umowy o dzieło bez względu na jej przedmiot. Zgodnie z art. 627 Kodeksu cywilnego przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. W tym miejscu należy dodać, że utwór w rozumieniu prawa autorskiego może być dziełem w rozumieniu art. 627 Kodeksu cywilnego, jeżeli powstał w ramach umowy o dzieło. Utwór w rozumieniu prawa autorskiego nie determinuje bezwzględnie rodzaju umowy.

ZUS wskazuje, że przedmiotem umowy o dzieło jest zobowiązanie do wykonania dzieła, czyli osiągnięcia określonego, indywidualnego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Rezultat umowy o dzieło powinien mieć byt samoistny, obiektywnie osiągalny i pewny. Nie powinno być uznane za dzieło coś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy, gdyż wówczas zatraciłoby swój indywidualny charakter dzieła. 

Umowa o przekazanie praw autorskich do istniejącego dzieła (dzieło już istnieje i umowa obejmuje wyłącznie prawa autorskie) zasadniczo nie będzie podlegała obowiązkowi zgłoszenia do ZUS. Ponieważ umowa przeniesienie majątkowych praw autorskich (podobnie jak umowa licencyjna) są zasadniczo odrębnymi od umowy o dzieło i zlecenia rodzajami umów, w mojej ocenie przepisy nie nakładają obowiązku zgłaszania do ZUS umów przenoszących prawa autorskie do utworów lub umów licencyjnych.

Z inną sytuacja mamy jednak do czynienia w sytuacji przekazania praw autorskich do dzieła, które będzie wykonane w ramach tej umowy, czyli jeśli umowa obejmuje jednocześnie wykonanie dzieła i przekazanie do niego praw autorskich. Takie umowy powinny być zgłaszane do ZUS, jeśli spełniają przesłanki do uznania ich za umowy o dzieło. Okoliczność, że w ramach umowy dochodzi dodatkowo do przekazania praw autorskich nie zwalnia z obowiązku zgłoszenia umowy do ZUS. W konsekwencji, jeśli umowa dotycząca przeniesienia praw autorskich ma charakter umowy o dzieło, tj. jej przedmiotem jest zamówienie za wynagrodzeniem utworu w rozumieniu prawa autorskiego, należy jej zawarcie zgłosić do ZUS.

Końcowo należy przypomnieć o ewentualnych konsekwencjach zaniechania obowiązku poinformowania ZUS o zawartej umowie o dzieło. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 98 wskazuje na możliwość zastosowania kary grzywny do 5 000 zł w stosunku do płatnika składek albo osoby obowiązanej do działania w imieniu płatnika, która nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia. ZUS może w takiej sytuacji wystąpić z wnioskiem do sądu o nałożenie kary grzywny.