Rekompensata od ubezpieczyciela nie jest przychodem strefowym
- Wysłane przez Łukasz Krasowski
- Kategorie CIT
- Data 23 styczeń
Utrzymuje się niekorzystna dla podatników linia orzecznicza dotycząca interpretacji zwolnienia z podatku dochodowego w kontekście działalności prowadzonej w ramach specjalnych stref ekonomicznych (SSE) stwierdzająca, że zwolnienie podatkowe przysługuje dochodom z działalności gospodarczej na terenie SSE, a nie dochodom związanym z wykonywaniem takiej działalności gospodarczej. Oznacza to, że dochody takie jak odszkodowania czy rekompensaty, które wynikają z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie SSE, nie zawsze mogą być traktowane jako dochody zwolnione z opodatkowania.
Spis treści
- Podział kosztów i przychodów w prowadzonej działalność
- Rekompensata jako dodatkowe wynagrodzenie od kontrahenta
- Rekompensata od ubezpieczyciela
- Podsumowanie
1. Podział kosztów i przychodów w prowadzonej działalność
W praktyce rzadko zdarza się, by przedsiębiorca mógł całkowicie skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego w ramach prowadzenia działalności w SSE lub na podstawie decyzji o wsparciu. Warunkiem takiego zwolnienia jest spełnienie dwóch kumulatywnych przesłanek:
- przedsiębiorca musi osiągać przychody z działalności prowadzonej na terenie SSE, czyli z obszaru wskazanego w decyzji o wsparciu,
- przychody te muszą być przypisane do działalności określonej w zezwoleniu na podstawie określonych kodów PKWiU.
W praktyce dochody uzyskiwane przez przedsiębiorcę mogą być częściowo opodatkowane, jeśli są związane z działalnością, która nie znajduje się w obszarze działalności wskazanej w zezwoleniu. Taka sytuacja ma miejsce np. w przypadku otrzymania odszkodowania czy rekompensaty od ubezpieczyciela, które stanowią przychody związane z działalnością gospodarczą, ale nie są bezpośrednio uzyskane z działalności prowadzonej w SSE. Dlatego przedsiębiorca zmuszony jest do odrębnego obliczenia dochodów i kosztów związanych z działalnością opodatkowaną oraz zwolnioną.
Kolejnym wyzwaniem jest klasyfikacja przychodów i kosztów finansowych. Często przedsiębiorcy muszą rozstrzygnąć, czy są one efektem prowadzonej działalności gospodarczej w SSE, czy też stanowią rezultat aktywności finansowej, która jest niezwiązana z działalnością strefową. Rozróżnienie to bywa trudne, a granica między przychodami zwolnionymi a opodatkowanymi nie zawsze jest wyraźnie określona. W przypadku, gdy przychody i koszty nie mogą być przypisane bezpośrednio do jednej z działalności, konieczna jest ich odpowiednia alokacja.
W kontekście zwolnienia podatkowego, należy pamiętać, że przepisy wskazują jednoznacznie, że zwolnienie dotyczy wyłącznie dochodów uzyskanych z działalności prowadzonej na terenie SSE, która jest określona w zezwoleniu. Dochody uzyskane z działalności, która nie znajduje się w tym zakresie, nie mogą korzystać ze zwolnienia.
Okoliczność, że przedsiębiorca prowadzący działalność w specjalnej strefie ekonomicznej otrzymuje dodatkowe wynagrodzenie, które nie jest ceną za sprzedane towary ani za wykonane usługi, nie oznacza automatycznie, że takie wynagrodzenie nie może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania. Zgodnie z przepisami art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy o CIT, zwolnienie to odnosi się do dochodów uzyskiwanych w ramach działalności prowadzonej w SSE. Co istotne, nie jest to zwolnienie podmiotowe, jednak przesłanka zwolnienia winna odnosić się do prowadzonej działalności, nie zaś do rodzajów przychodów osiąganych z działalności gospodarczej.
Oznacza to, że dochód uzyskany z działalności w strefie, nawet jeśli nie pochodzi bezpośrednio z głównej działalności (np. sprzedaży towarów lub świadczenia usług), może być objęty zwolnieniem z opodatkowania, jeśli jest nieodłącznie związany z prowadzoną działalnością gospodarczą. Tego rodzaju przychody mogą obejmować na przykład wynagrodzenia za usługi dodatkowe, rekompensaty, odszkodowania, czy inne płatności wynikające z działalności strefowej, które są niezbędne lub nieuniknione w ramach tego rodzaju działalności.
Więc fakt, iż podmiot prowadzący działalność strefową otrzymuje z tytułu swojej działalności dodatkowe wynagrodzenie inne niż cena za wykonane usługi/sprzedawane towary nie oznacza, iż takie wynagrodzenie nie może korzystać ze zwolnienia z opodatkowania.
Zdaniem organów podatkowych, w tym w szczególności w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 14 lipca 2023 r. (nr 0111-KDIB1-3.4010.259.2023.2.JKU), zwolnieniu na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy o CIT mogą podlegać także wynagrodzenia, które nie są bezpośrednio ceną za sprzedaż towarów lub świadczenie usług, ale które są związane z działalnością strefową. Przykładem mogą być rekompensaty otrzymywane od kontrahentów, na przykład w przypadku anulowania zamówień, które są wynikiem działań związanych z działalnością w SSE. Jeśli wynagrodzenie to pochodzi od nabywcy towarów, wówczas takie przychody mogą skorzystać ze zwolnienia podatkowego.
Z kolei, jeżeli wynagrodzenie pochodzi od podmiotu, który nie jest bezpośrednim nabywcą towarów wytworzonych w SSE w ramach wydanego zezwolenia, wówczas takie przychody nie będą mogły skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania.
W orzecznictwie prezentowana jest wąska interpretacja przepisów, zgodnie z którą zwolnieniu z opodatkowania podlegają wyłącznie dochody uzyskane z działalności prowadzonej bezpośrednio na terenie specjalnej strefy ekonomicznej (SSE) czy decyzji o wsparciu, a nie te, które są jedynie powiązane z taką działalnością. W szczególności, zdaniem sądów administracyjnych oraz organów podatkowych, przychód w postaci odszkodowania otrzymanego od ubezpieczyciela nie stanowi wyniku działalności produkcyjnej, handlowej ani usługowej związanej z wytworzonymi w strefie czy na podstawie decyzji produktami. Takie stanowisko zajął również Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w wyroku z dnia 31 maja 2023 r. (sygn. II FSK 13/21), w którym wskazano, że zwolnienie z podatku przysługuje tylko dochodom uzyskanym z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy, a nie z innych, pośrednich okoliczności, które nie są bezpośrednim wynikiem tej działalności.
Przykładem najnowszego orzeczenia w podobnej sprawie jest wyrok NSA z dnia 14 stycznia 2025 roku (sygn. akt II FSK 468/22), utrzymujący w mocy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 9 czerwca 2021 r. (sygn. akt I SA/Kr 470/21). W tej sprawie podatnik, który w ramach działalności prowadzonej na terenie specjalnej strefie ekonomicznej świadczył wyspecjalizowane usługi produkcyjne i handlowe w zakresie m.in. recyklingu i odzysku surowców z materiałów segregowanych. Z powodu dużego ryzyka i wysokich kosztów swojej działalności wykupił ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Po reklamacji złożonej przez kontrahenta spółka wypłaciła odszkodowanie, a następnie na mocy umowy z ubezpieczycielem otrzymała zwrot wydatków.
Po reklamacji złożonej przez jednego z zagranicznych kontrahentów spółka zawarła z nim ugodę i wypłaciła należne mu odszkodowanie. Następnie na podstawie zawartej z ubezpieczycielem umowy oraz dodatkowego porozumienia dotyczącego reklamacji otrzymała zwrot poniesionego wydatku.
Spółka uznała, że zwrócone przez ubezpieczyciela środki stanowią formę zabezpieczenia jej dochodów z działalności prowadzonej na terenie SSE, twierdząc, że kwota ta powinna być objęta zwolnieniem z podatku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy o CIT. Jednak Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 12 lutego 2021 r. (nr 0111-KDIB2-1.4010.510.2020.1.MK) nie zgodził się z takim stanowiskiem, stwierdzając, że zwolnienie przewidziane w tym przepisie nie ma charakteru podmiotowego i nie obejmuje wszystkich dochodów firmy prowadzącej działalność w SSE, w tym dochodów wynikających z umowy z ubezpieczycielem. Zwolnienie to dotyczy wyłącznie dochodów uzyskanych bezpośrednio z działalności gospodarczej prowadzonej w ramach zezwolenia na działalność w strefie. WSA w Krakowie podtrzymał to stanowisko, a NSA, po rozpoznaniu skargi kasacyjnej, utrzymał je w mocy.
Linia orzecznicza, która utrzymuje się obecnie w polskim systemie podatkowym, nie jest korzystna dla podatników prowadzących działalność w specjalnych strefach ekonomicznych, czy na podstawie decyzji o wsparciu. Zdaniem organów podatkowych oraz sądów administracyjnych, zwolnienie z podatku dochodowego dotyczy jedynie dochodów uzyskanych bezpośrednio z działalności prowadzonej na terenie SSE lub na podstawie decyzji o wsparciu. Dochody związane z tą działalnością, jak odszkodowania czy rekompensaty, które wynikają z umów z ubezpieczycielami, nie mogą korzystać ze zwolnienia, ponieważ są traktowane jako aktywności wtórne, a nie bezpośrednie efekty działalności gospodarczej.
Nie jest to stanowisko korzystne w kontekście prowadzenia działalności, gdyż należy uwzględnić, że mimo iż przychody z rekompensat i odszkodowań, nie zostały osiągnięte bezpośrednio z działalności gospodarczej prowadzonej SSE czy na podstawie decyzji o wsparciu, to stanowią przecież nieodłączne jej następstwo i nigdy nie powstałyby, gdyby nie działalność strefowa. Obok licznych zmian w zakresie funkcjonowania SSE czy decyzji o wsparciu oraz problemów dotyczących ustalania zakresu dochodu podlegającego zwolnieniu, składa się to na istotny spadek atrakcyjności tych preferencji.
Łukasz Krasowski
Łukasz jest radcą prawnym i doradcą podatkowym. Ukończył aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie oraz studia podyplomowe z doradztwa podatkowego na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Z prawem podatkowym związany od 2018 roku i w tym czasie pracował dla największej kancelarii prawno-podatkowej w województwie Podkarpackim. Jego doświadczenie obejmuje m.in.: bieżące doradztwo podatkowe, reprezentowanie klientów w toku postępowań podatkowych oraz postępowań przed sądami administracyjnymi i Naczelnym Sądem Administracyjnym, w szczególności w zakresie podatku VAT, przygotowywanie dokumentacji cen transferowych, tworzenie wewnętrznych procedur i strategii podatkowych (w tym z zakresu cen transferowych, należytej staranności w VAT, podatku u źródła), prowadzenie audytów podatkowych w zakresie obowiązków dokumentacyjnych cen transferowych oraz należytej staranności w VAT, prowadzeniu szkoleń podatkowych i webinarów. W LTCA uczestniczy w projektach obejmujących bieżące doradztwo podatkowe