Sankcja kredytu darmowego – czy Sąd Najwyższy rozwiąże problem terminu, w jakim konsument może złożyć oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego?
Do Sądu Najwyższego wpłynęły pytania prejudycjalne dotyczące kwestii kredytu konsumenckiego uregulowanego w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1497, dalej jako: „ustawa o kredycie konsumenckim)) zarejestrowane pod sygnaturą III CZP 3/25. Jedna z najbardziej istotnych kwestii dotyczy terminu, w jakim konsument może złożyć oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.
Co to jest sankcja kredytu darmowego?
Sankcja kredytu darmowego odnosi się do konsekwencji prawnych, które mogą wyniknąć w przypadku niewłaściwego udzielenia lub nieprawidłowego wykonania umowy o kredyt konsumencki. Zgodnie z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim kredyt darmowy to taki kredyt, w którym konsument nie ponosi żadnych kosztów, takich jak odsetki czy opłaty, przez cały okres trwania umowy. Jeżeli w umowie o kredyt konsumencki nie zostały spełnione odpowiednie wymogi informacyjne lub kredytodawca nie zastosował się do przepisów prawa, konsument może domagać się, by kredyt był uznany za kredyt darmowy (np. w przypadku niewłaściwego informowania o kosztach kredytu) (art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim)
Sankcje w kontekście kredytu darmowego obejmują:
- Przywrócenie statusu kredytu darmowego: Jeśli kredytodawca nie dopełnił obowiązków informacyjnych lub w umowie kredytowej występują nieprawidłowości, sąd może uznać, że kredyt staje się kredytem darmowym, czyli kredytobiorca nie będzie zobowiązany do zapłaty żadnych odsetek ani innych opłat za korzystanie z kredytu.
- Zwrot świadczeń: Kredytodawca może zostać zobowiązany do zwrotu wszelkich opłat pobranych od konsumenta w związku z udzieleniem kredytu, a także do zapłaty odsetek za okres, w którym konsument nie był świadomy kosztów kredytu.
- Kredyt staje się nieoprocentowany: W przypadku uznania kredytu za darmowy, kredytobiorca nie musi ponosić kosztów odsetek ani innych opłat związanych z kredytem, co może stanowić sankcję dla kredytodawcy za niewłaściwe udzielenie informacji lub naruszenie przepisów.
Jakie problemy na tle stosowania przepisów?
Jednym z problemów na tle skorzystania z sankcji kredytu darmowego była kwestia terminu na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji. Zgodnie z ustawą, uprawnienie do złożenia oświadczenia wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Problemem interpretacyjnym okazało się jednak samo pojęcie „wykonania umowy” określone w tym przepisie oraz czyjego zobowiązania dotyczy to pojęcie – czy zobowiązania kredytodawcy do wypłaty kwoty kredytu, czy zobowiązania kredytobiorcy do jego spłaty. Stąd pytanie jakie skierowano do Sądu Najwyższego jest następujące: Czy uprawnienie do złożenia pisemnego oświadczenia o skorzystaniu przez kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego wygasa - zgodnie z art. 45 ust. 5 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim - po upływie roku od dnia wykonania umowy przez kredytodawcę, czy też od dnia wykonania umowy przez obie strony, tj. i kredytodawcę, i kredytobiorcę?
Kredytodawcy stoją na stanowisku, że termin roczny, o którym mowa w przepisie art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim powinien być liczony od momentu wypłaty środków przez kredytodawcę. Natomiast kredytobiorcy wskazują, że termin powinien być liczony od momentu pełnej spłaty kredytu, ponieważ dopiero spłata całości kredytu oznacza, że umowa została wykonana.
Orzeczenie Sądu Najwyższego powinno rozwiązać spory toczące się na tle ustawy o kredycie konsumenckim i zapewnić większą pewność prawa w tym zakresie.
Źródło:
