Spółka cywilna wcale nie taka prosta – cz. 1
Jedną z form organizowania się w biznesie jest spółka cywilna. Ale czy wiemy dokładnie, na czym ona polega? Z praktycznego punktu widzenia, w oparciu o doświadczenie codziennego doradztwa prawnego w tym zakresie, chciałbym przybliżyć po krótce kilka kluczowych kwestii oraz wskazać na istotne ryzyka, z którymi wiąże się prowadzenie działalności gospodarczej „w ramach spółki cywilnej”.
Po pierwsze: spółka cywilna jest jedynie umową zawartą między wspólnikami i nie stanowi odrębnego podmiotu prawnego. Tymi, którzy występują w obrocie są jedynie wspólnicy spółki cywilnej, a nie sama spółka. Oczywiście mylące może być to, że spółka cywilna jest odrębnym podatnikiem. Niemniej, z prawnego – kontraktowego punktu widzenia – nie ma to znaczenia. Upraszczając: stroną umowy handlowej nie będzie spółka cywilna, gdyż będą nimi wspólnicy (osoby fizyczne) działających w ramach spółki cywilnej. Niestety w praktyce często się o tym zapomina, co może prowadzić do wadliwości zawartych umów.
Dodatkowo należy pamiętać, że w sprawach sądowych stronami (np. powodami albo pozwanymi) będą wspólnicy spółki cywilnej, a nie sama spółka. Gdy w ramach spółki powstało zadłużenie, a wierzyciele dążą do odzyskania swoich roszczeń, to spółka nie chroni wspólników (jak np. w przypadku sp. z o.o., S.A.), a wierzyciel zarówno pozywa wspólników, jak i może dokonywać egzekucji z każdego składnika ich majątku osobistego, nie tylko tego, który jest przypisany do spółki.
Drugą istotną kwestią, która budzi niemało kontrowersji jest fakt, że z chwilą podpisania umowy spółki cywilnej i wniesienia przez wspólników wkładów, zarówno wkłady, jak i wszystko, co wypracuje się w ramach spółki cywilnej jest objęte wspólnością majątkową. Tak, wspólnością, nie współwłasnością. Ma to taki sam charakter jak małżeńska wspólność majątkowa, ale powstała pomiędzy wspólnikami spółki. Co to oznacza i jakie ma to konsekwencje? Po pierwsze majątek spółki nie podlega podziałowi – nikomu nie przysługują udziały w spółce ani w majątku spółki. Nie należy tego mylić z zyskiem – ten podlega podziałowi zgodnie z umową spółki.
Majątek spółki może podlegać podziałowi w częściach ułamkowych wyłącznie w razie jej rozwiązania i przeprowadzenia podziału majątku – kiedy następuje zmiana wspólności na współwłasność. Nie może jednak do tego dojść, gdy spółka istnieje!
Spółka cywilna jest bardzo prostą formą organizowania się w biznesie, ale należy ostrożnie z niej korzystać, gdyż potencjalnych ryzyk i problemów jest znacznie więcej!
