Transakcje łańcuchowe na gruncie VAT
W przypadku, gdy te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw (a więc tworzą łańcuch dostaw) oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy na gruncie ustawy o VAT mamy do czynienia z tzw. transakcją łańcuchową.
Towar jest w tym przypadku transportowany bezpośrednio od pierwszego do ostatniego nabywcy w łańcuchu (towar będący przedmiotem dostawy nigdy nie trafia więc fizycznie do nabywców pośrednich). Na gruncie VAT przyjmuje się natomiast fikcję prawną, stosownie do której dochodzi do dostawy opodatkowanej VAT pomiędzy każdym kolejnym uczestnikiem łańcucha.
Tematem o niebagatelnym znaczeniu na gruncie praktyki VAT jest kwestia rozliczenia transakcji łańcuchowych w obrocie międzynarodowym – gdy towar będący przedmiotem dostawy jest transportowany pomiędzy granicami państw. W tych przypadkach bowiem dostawy międzynarodowe co do zasady mogą skorzystać ze stawki 0% VAT. W przypadku transakcji łańcuchowych istotne jest jednak ustalenie, która z dostaw w ramach łańcucha będzie mogła skorzystać ze stawki 0% VAT, a które będą opodatkowane stawkami krajowymi.
Zgodnie ustawą o VAT, w transakcjach łańcuchowych wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wyłącznie jednej dostawie. Jest to tzw. dostawa ruchoma, która może skorzystać ze stawki 0% VAT. Pozostałe dostawy w łańcuchu to tzw. dostawy nieruchome, które są opodatkowane krajową stawką VAT (nie korzystają więc ze stawki 0% VAT). Przepisy ustawy o VAT zawierają regulacje mające na celu ustalenie, która z dostaw w danym łańcuchu jest ruchoma (art. 22 ust. 2a – 2e ustawy o VAT).
Jednocześnie dostawa która:
- poprzedza w łańcuchu dostawę ruchomą jest opodatkowana stawką krajową w miejscu rozpoczęcia wysyłki lub transportu towaru;
- następuje po dostawie ruchomej jest opodatkowana stawką krajową w miejscu zakończenia wysyłki lub transportu towarów.
Podatnik, który uczestniczy w transakcji łańcuchowej powinien skrupulatnie przeanalizować warunki realizacji transakcji. Nieprawidłowe zakwalifikowanie swojej transakcji jako ruchomej może bowiem skutkować powstaniem istotnej zaległości podatkowej, którą po latach trzeba będzie uregulować wraz z odsetkami.
