TSUE: usługi edukacyjne świadczone przez stowarzyszenie o celach niezarobkowych podlegają VAT

W wyroku z dnia 4 lipca 2024 r. C-87/23 TSUE stwierdził, że stowarzyszenie o celach niezarobkowych świadczące usługi edukacyjne z wykorzystaniem podwykonawców prowadzi działalność gospodarczą na gruncie VAT i świadczy odpłatnie usługi szkoleniowe podlegające VAT.

1. Stan faktyczny

2. Stanowisko organów podatkowych

3. Rozstrzygnięcie TSUE 

Stan faktyczny

W stanie faktycznym będącym przedmiotem sprawy, stowarzyszenie z siedzibą na Łotwie zawarło dwie umowy na realizację projektów szkoleniowych finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Przy realizacji projektów stowarzyszenie skorzystało z usług podwykonawców. Usługi podwykonawców zostały udokumentowane fakturami VAT, od których odliczono VAT naliczony. Stowarzyszenie otrzymało dotacje w wysokości 30 – 70% na przeprowadzenie szkoleń.

Stanowisko organów podatkowych

Organy podatkowe zakwestionowały prawo stowarzyszenia do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawionych przez podwykonawców, naliczyły stowarzyszeniu zaległość i sankcję VAT. W ocenie organów podatkowych, z uwagi na fakt, że stowarzyszenie nie jest nastawione na osiąganie celów zarobkowych, jego działalność w zakresie projektów edukacyjnych nie stanowi działalności gospodarczej. W konsekwencji nie podlega VAT – a więc zakupy związane z tymi czynnościami nie dają prawa do odliczenia VAT. Warunkiem odliczenia VAT od zakupu jest bowiem jego związek z czynnościami opodatkowanymi VAT.

Stowarzyszenie nie zgodziło się z podejściem łotewskich organów – wskazało, że jest zarejestrowane jako czynny podatnik VAT i jego prawo do odliczenia VAT nie powinno być kwestionowane.

Rozstrzygnięcie TSUE

Rozpatrujący sprawę TSUE stwierdził, że:

• Stowarzyszenie należy uznać za podmiot świadczący usługi szkoleniowe względem beneficjenta szkolenia – nawet jeżeli działa jako pośrednik i korzysta z usług podwykonawców;
• Okoliczność, że transakcja została dokonana po cenie wyższej lub niższej od zwykłej ceny rynkowej, nie ma znaczenia dla kwalifikacji transakcji jako „odpłatnej” – w kontekście ustalenia czy świadczona usługa jest odpłatna i w efekcie podlega VAT. Fakt, że stowarzyszenie nie osiąga zysku ze świadczonych usług nie stoi na przeszkodzie stwierdzeniu, że świadczy czynności opodatkowane VAT;
• Status podmiotu jako stowarzyszenia o celach niezarobkowych nie stoi na przeszkodzie uznaniu go za podmiot prowadzący działalność gospodarczą na gruncie VAT. Zamierzony przez stowarzyszenie cel polegający na osiągnięciu zwykłej równowagi swoich rachunków nie może wystarczyć do wykluczenia możliwości wykonywania przez to stowarzyszenie działalności gospodarczej.
• Okoliczność, że szkolenia, o których mowa, były finansowane w znacznej części z pomocy pochodzącej z EFRR, nie może mieć wpływu na gospodarczy charakter działalności prowadzonej przez stowarzyszenie.