Ulga na konserwację zabytków
Funkcjonująca od 2022 r. ulga na zabytki przysługuje osobom fizycznym, będącym właścicielami nieruchomości zabytkowych. Ulga ma dwie wersje – pierwsza skierowana jest do właścicieli lokali położonych w zabytkowych budynkach, a druga do właścicieli całych budynków. Przedmiotem niniejszego artykułu jest wersja ulgi skierowana do właścicieli zabytkowych budynków.
Ulga przysługuje z tytułu poniesienia wydatków na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków.
Ulga przysługuje tylko na zabytki, które wpisane zostały do rejestru zabytków. Z ulgi nie skorzystają więc właściciele budynków wpisanych do gminnej czy wojewódzkiej ewidencji zabytków, a tam jest wpisanych większość zabytków w Polsce. Zabytki wpisane do rejestru zabytków to najważniejsze zabytki w kraju. Znajdziemy tam przede wszystkim najważniejsze kamienice, budynki, pałace, czy zamki. Warto jednak pamiętać, że właściciel nieruchomości może złożyć wniosek o wpisanie budynku do rejestru zabytków. Wpisanie nieruchomości do rejestru zabytków to nie tylko obowiązki i ograniczenia, ale także korzyści, takie jak podatkowa ulga na konserwację zabytków.
Prace konserwatorskie to działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań. Prace restauratorskie to działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części, oraz dokumentowanie tych działań. Roboty budowlane to budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce podejmowane przy zabytku lub w otoczeniu zabytku. Zakres prac uprawniających do rozliczenia ulgi na konserwację zabytku jest więc szeroki. Wydatki na roboty budowlane to także wydatki na nabycie materiałów budowlanych, które służą robotom budowlanym, przykładowo farb, impregnatów, gładzi szpachlowych, preparatów grzybobójczych, pędzli, wałków malarskich, taśm, folii, jako koniecznych do wykonania prac remontowych. Do wydatków uprawniających do zastosowania ulgi na konserwację zabytków zasadniczo nie będzie można zaliczyć wydatków na nabycie różnych sprzętów, wyposażenia – np. wyposażenia kuchni czy łazienki. Co ważne, niekoniecznie roboty budowlane muszą być wykonywane w zabytku, mogą być wykonywane także w jego otoczeniu.
Tylko inwestycja dokonywana w uzgodnieniu z konserwatorem zabytków może uprawniać do skorzystania z ulgi. Podatnik powinien posiadać sporządzone na piśmie pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie prac konserwatorskich, prac restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku oraz po poniesieniu wydatków powinien uzyskać zaświadczenie wojewódzkiego konserwatora zabytków potwierdzające wykonanie odpowiednio tych prac lub robót.
Odliczeniu podlega 50% wydatków na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku. Wydatki muszą zostać udokumentowane fakturą VAT wystawioną przez podatnika VAT niekorzystającego ze zwolnienia od tego podatku. Wydatki uznaje się za poniesione w momencie wystawienia faktury VAT. Pod uwagę brana jest kwota brutto wydatków, o ile podatek ten nie został odliczony. Małżonkowie, między którymi istnieje wspólność majątkowa, wydatki na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku, mogą odliczyć w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej, bez względu na to, czy dokument potwierdzający poniesienie wydatku został wystawiony na imię obydwojga małżonków lub jednego z nich.
Warto podkreślić, że ulga przysługuje zarówno osobom fizycznym nieprowadzącym jak i prowadzącym działalność gospodarczą, niezależnie czy rozliczają się oni na skali, stawką liniową 19%, czy też ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Jeśli przedsiębiorca zalicza wydatki na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku do kosztów uzyskania przychodów, nie pozbawia go to prawa do dodatkowego odliczenia ulgi na zabytki. Co ważne odliczenia wydatków na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku dokonuje się w zeznaniu składanym po otrzymaniu zaświadczenia wojewódzkiego konserwatora zabytków, w którym konserwator potwierdza, że prace zostały wykonane zgodnie ze sztuką. Odliczenia nie można dokonać na bieżąco, w chwili poniesienia wydatku, ale dopiero po weryfikacji przez konserwatora. Jeśli ta weryfikacja będzie negatywna, nie będzie można wydatków rozliczyć w ramach ulgi. Także wydatki wykraczające poza zakres prac i robót określonych w pozwoleniu wojewódzkiego konserwatora zabytków lub zostały wykonane niezgodnie z pozwoleniem wojewódzkiego konserwatora zabytków nie mogą zostać odliczone. Nie oznacza to jednak automatycznie, że muszą podlegać wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów, jeśli przedsiębiorca miał taką możliwość.
Kwota odliczenia nieznajdująca pokrycia w rocznym dochodzie podatnika podlega odliczeniu w kolejnych latach, nie dłużej jednak niż przez sześć lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym dokonano odliczenia. Ulga nie przepada więc, można ją rozliczyć w dłuższym okresie.
Odliczeniu nie podlegają jednak wydatki w części, w jakiej zostały sfinansowane, dofinansowane lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie lub odliczone w ramach innej ulgi. Podatnik, który po roku, w którym dokonał odliczeń, otrzymał zwrot odliczonych wydatków, jest obowiązany doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone do dochodu za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot. Taka sytuacja może wystąpić na przykład gdy wydatki na fundusz remontowy zostaną zwrócone w wyniku otrzymania dofinansowania na remont zabytkowej nieruchomości.
