VAT w transakcjach zbycia udziałów: Poradnik dla inwestorów.

Czy zastanawiałeś się, jak poprawnie rozliczyć VAT po sprzedaży udziałów w spółce? Choć wydaje się, że takie transakcje są proste, w rzeczywistości kryją wiele pułapek podatkowych. Zwłaszcza, gdy jako spółka-matka aktywnie zarządzasz swoimi podmiotami zależnymi, możesz nie być pewien, czy przysługuje Ci prawo do odliczenia VAT od kosztów transakcji.

Odpowiedzi na te pytania dostarcza Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Poniżej przedstawiamy kluczowe zasady, o których musisz wiedzieć.

Sprzedaż udziałów a VAT – definicja działalności gospodarczej

Zgodnie z ogólną zasadą, samo nabycie, posiadanie i sprzedaż udziałów nie stanowią „działalności gospodarczej” w rozumieniu VAT. Takie transakcje są traktowane jako zarządzanie portfelem inwestycyjnym, które nie podlega opodatkowaniu.

Sytuacja zmienia się diametralnie, gdy jako spółka-matka aktywnie angażujesz się w zarządzanie swoimi podmiotami zależnymi. Jeśli świadczysz im usługi administracyjne, księgowe czy marketingowe, które są opodatkowane VAT, to Twoja sprzedaż udziałów przestaje być pasywnym zarządzaniem. Staje się ona „bezpośrednim, trwałym i koniecznym rozszerzeniem działalności opodatkowanej”, a tym samym jest uznawana za działalność gospodarczą podlegającą VAT.

Zbycie udziałów – zwolnienie z VAT

Gdy transakcja zbycia udziałów jest uznana za działalność gospodarczą, jest ona generalnie zwolniona z VAT. Wynika to z art. 135(1)(f) Dyrektywy 2006/112 oraz art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT.

Należy podkreślić, że pojęcie „transakcje dotyczące udziałów” jest interpretowane bardzo szeroko. Obejmuje ono nie tylko sam handel, ale wszelkie operacje, które zmieniają sytuację prawną i finansową między stronami, co w przypadku sprzedaży udziałów jest oczywiste.

Odliczenie VAT od kosztów transakcji zbycia udziałów

To właśnie tutaj pojawia się największy dylemat. Czy możesz odliczyć VAT od usług doradczych, prawnych czy wycen, które nabyłeś na potrzeby transakcji?

Kluczowy jest test „bezpośredniego i natychmiastowego związku”. Prawidłowe zastosowanie tej zasady zależy od tego, w jaki sposób koszty te są powiązane z Twoją działalnością.

• Brak odliczenia: Jeśli koszty są bezpośrednio przypisane do konkretnej, zwolnionej z VAT transakcji zbycia udziałów, prawo do odliczenia nie przysługuje. Dzieje się tak, ponieważ nie ma bezpośredniego związku z Twoją opodatkowaną działalnością.
• Możliwość odliczenia: Jeśli jednak koszty te stanowią część ogólnych kosztów Twojej spółki (tzw. „general overhead”), które są wliczane w cenę wszystkich świadczonych przez Ciebie usług, to mają one „bezpośredni i natychmiastowy związek z całością działalności gospodarczej”. W takim wypadku VAT od tych usług podlega odliczeniu.

Neutralność VAT a transakcje udziałowe

Zgodnie z zasadą neutralności, zakup towarów bądź usług opodatkowanych VAT, daje podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego. Z drugiej zaś strony, zakupy związane tylko z działalnością zwolnioną, prawa do odliczenia nie dają.

Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku C-249/17 (Ryanair Ltd), wskazał, że jeżeli nabywca udziałów / akcji zamierza po transakcji świadczyć na rzecz nabytej spółki usługi w zakresie zarządzania (opodatkowane VAT), to przysługiwać mu będzie prawo do pełnego odliczenia VAT naliczonego w związku z wydatkami dotyczącymi usług doradczych, poniesionymi w ramach formalnej oferty nabycia, mimo iż okazało się, że ta działalność gospodarcza nie została zrealizowana, pod warunkiem że wyłączną przyczyną poniesienia tych wydatków jest planowana działalność gospodarcza.

Tym samym, jeżeli przeprowadzamy badanie due diligence naszego targetu, a naszym zamiarem jest świadczenie usług zarządczych/administracyjnych na rzecz nabytej spółki – mamy prawo odliczyć VAT naliczony z tytułu zakupu usług doradczych.

Podsumowanie

Podsumowując, odliczenie VAT w transakcjach zbycia udziałów zależy od niuansów, a nie od prostej zasady. Choć transakcje dotyczące udziałów / akcji są zwolnione z VAT, czasami można „uratować” podatek naliczony przy nabyciu usług doradczych. Prawidłowe zaklasyfikowanie tych kosztów może mieć ogromne znaczenie dla Twoich finansów.

Jeśli stoisz przed transakcją zbycia udziałów, upewnij się, że Twoje rozliczenia są poprawne. Chcesz omówić szczegóły Twojej sytuacji? Zapraszam do kontaktu.