Wyrok TSUE: Ograniczenia w ustalaniu terminów płatności między przedsiębiorstwami.

W dniu dzisiejszym (06.02.2025) Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C-677/22, w którym rozstrzygnął, czy dłużnik może jednostronnie narzucić termin płatności dłuższy niż 60 dni. Czy takie działanie jest zgodne z unijnym prawem? Jakie warunki muszą być spełnione, aby wydłużony termin płatności był dopuszczalny? Jakie znaczenie ma to orzeczenie dla przedsiębiorców? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Stan faktyczny sprawy

Sprawa dotyczy sporu między Przedsiębiorstwem Produkcyjno-Handlowo-Usługowym A. a spółką P. S.A. Głównym przedmiotem postępowania było ustalenie zgodności z prawem warunku umownego, na mocy którego P. S.A. jednostronnie określiła termin płatności na 120 dni. Przedsiębiorstwo A., będące dostawcą części do maszyn górniczych, argumentowało, że tak długi okres płatności został narzucony jednostronnie i nie został rzeczywiście uzgodniony pomiędzy stronami. Ponadto podniosło, że opóźnienia w płatnościach znacząco wpłynęły na jego płynność finansową, co naruszało zasady ochrony wierzycieli wynikające z dyrektywy 2011/7/UE.

Sąd Rejonowy Katowice-Wschód, rozpatrujący sprawę, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z pytaniem prejudycjalnym dotyczącym interpretacji art. 3 ust. 5 dyrektywy 2011/7/UE. Istota pytania sprowadzała się do tego, czy dopuszczalne jest ustalenie terminu płatności dłuższego niż 60 dni, jeśli został on narzucony przez jedną stronę umowy, bez rzeczywistej możliwości negocjacji ze strony wierzyciela.

Najważniejsze ustalenia wyroku TSUE

W wyroku w sprawie C-677/22 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł, że art. 3 ust. 5 dyrektywy 2011/7/UE należy interpretować w ten sposób, że termin płatności powyżej 60 dni, ustalony jednostronnie przez dłużnika, jest niedopuszczalny, chyba że można wykazać, iż strony wyraziły zgodną wolę związania się takim terminem, co musi wynikać z analizy wszystkich dokumentów i warunków umowy.

Kluczowe w interpretacji TSUE było to, że dyrektywa 2011/7/UE przewiduje dwie kumulatywne przesłanki dla wydłużenia terminu płatności ponad 60 dni:

1. Wyraźne ustalenie w umowie – oznacza ono rzeczywiste uzgodnienie między stronami, a nie jednostronne narzucenie warunku przez silniejszą stronę kontraktu. Samo wskazanie terminu w jednostronnie sporządzonej umowie adhezyjnej nie wystarcza – niezbędna jest rzeczywista zgoda obu stron, wynikająca z analizy całej umowy.
2. Brak rażącej nieuczciwości wobec wierzyciela – dłuższy termin płatności nie może prowadzić do nadmiernej przewagi dłużnika i osłabienia pozycji ekonomicznej wierzyciela.

Trybunał podkreślił również, że wyrażenie „zgodnej woli” stron może nastąpić na dwa sposoby:

• gdy warunek został indywidualnie negocjowany przez strony,
• gdy dłużnik wyróżnił go w umowie w sposób umożliwiający wierzycielowi jego świadomą akceptację.

Oznacza to, że samo jednostronne określenie dłuższego terminu płatności przez dłużnika bez rzeczywistej zgody wierzyciela nie jest zgodne z dyrektywą 2011/7/UE.

Znaczenie wyroku dla przedsiębiorców

Decyzja TSUE ma istotne znaczenie dla przedsiębiorców, szczególnie dla małych i średnich firm, które często są zmuszane do akceptowania niekorzystnych warunków płatności. Wyrok podkreśla, że dłużnicy nie mogą arbitralnie ustalać długich terminów płatności bez rzeczywistego porozumienia z wierzycielami.

Dla przedsiębiorców oznacza to:

• Możliwość dochodzenia swoich praw, jeśli kontrahent narzuca zbyt długie terminy płatności.
• Silniejsze podstawy prawne do żądania odsetek za opóźnienia w płatnościach.
• Konieczność dokładniejszego analizowania i negocjowania warunków umów, aby uniknąć sytuacji jednostronnego narzucenia niekorzystnych terminów płatności.

Podsumowując, wyrok TSUE stanowi ważny krok w walce z opóźnieniami w płatnościach i wzmacnia pozycję wierzycieli w transakcjach handlowych. Warto, aby przedsiębiorcy mieli świadomość swoich praw oraz dokładnie analizowali warunki umów, zwłaszcza gdy są one narzucane przez silniejszych rynkowo kontrahentów.

Źródło:https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A62022CJ0677&qid=1395932669976