Zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów– na co zwrócić uwagę?

Zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów to temat, który budzi zainteresowanie, szczególnie w kontekście niedawno wydanej interpretacji dotyczącej zastosowania 50% KUP przy tworzeniu artykułów o tematyce prawno-podatkowej (0112-KDIL2-2.4011.488.2024.1.AA). Choć podwyższone koszty uzyskania przychodów mogą stanowić atrakcyjne rozwiązanie podatkowe, ich nieodpowiednie zastosowanie niesie ryzyko problemów z urzędami skarbowymi. W niniejszym artykule omówimy, kto i w jakich sytuacjach może skorzystać z tego rozwiązania, a także wskażemy, na co szczególnie warto zwrócić uwagę, aby uniknąć błędów i niepotrzebnych komplikacji przy rozliczeniach.

Spis treści:

1. 50% koszty uzyskania przychodów.

2. Kluczowe warunki zastosowania 50% KUP.

   • Twórczy charakter pracy.
   • Przyjęcie utworu.
   • Wyodrębnienie honorarium autorskiego.

50% koszty uzyskania przychodu

Zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, 50% koszty uzyskania przychodów mogą być stosowane do przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich, oraz artystów wykonawców z praw pokrewnych. Powyższy przepis stosuje się m.in. do działalności literackiej, dziennikarskiej, publicystycznej, a także działalności związanej z tworzeniem programów komputerowych, sztuk plastycznych, architektury i wielu innych obszarów twórczych.

Kluczowe warunki zastosowania 50% KUP

Aby móc skorzystać z tego rozwiązania, konieczne jest spełnienie kilku ważnych warunków.

2.1 Twórczy charakter pracy

Warunkiem podstawowym jest, aby praca twórcza prowadziła do powstania utworu chronionego prawem autorskim.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o prawie autorskim przedmiotem prawa autorskiego (przysługującego twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej) jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

Utworem może być np. artykuł, program komputerowy, utwór plastyczny czy projekt architektoniczny.

Przykładem może być sytuacja, w której pracownik tworzy wpisy na blogu firmowym - interpretacja nr 0113-KDIPT2-3.4011.562.2022.3.NM.

Warunkiem zastosowania 50% KUP jest wykazanie, że publikacje te mają charakter twórczy oraz są wynikiem indywidualnej pracy autora. Należy jednak zwrócić uwagę, że musi istnieć konkretny rezultat pracy twórczej, który spełnia definicję utworu zgodnie z ustawą o prawie autorskim. Utworem może być każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci. Dodatkowo należy dysponować obiektywnymi dowodami potwierdzającymi stworzenie utworu będącego przedmiotem prawa autorskiego, np. prowadzić ewidencję wykonanych przez pracownika utworów.

2.2 Przyjęcie utworu

Zastosowanie 50% KUP jest możliwe jedynie wtedy, gdy twórca przenosi majątkowe prawa autorskie lub korzysta z praw autorskich. Pojęcia „korzystanie” i „rozporządzanie” prawami autorskimi obejmują zarówno przeniesienie praw, jak i udzielenie licencji na korzystanie z utworu.

W przypadku utworu pracowniczego oznacza to ustawowe (lub umowne) rozporządzenie prawem autorskim na rzecz pracodawcy.  Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o prawie autorskim, jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

W związku z powyższym, jeśli utwór został stworzony w ramach stosunku pracy, konieczne jest formalne przyjęcie utworu przez pracodawcę. Wynika to z przepisów prawa autorskiego, które mówią, że prawa majątkowe do utworu przechodzą na pracodawcę z chwilą przyjęcia utworu (0113-KDIPT2-3.4011.201.2020.1.SJ).

2.3 Wyodrębnienie honorarium autorskiego

Kolejnym istotnym elementem jest konieczność wyraźnego wyodrębnienia honorarium autorskiego z całości wynagrodzenia. Oznacza to, że 50% KUP można stosować jedynie do tej części wynagrodzenia, która dotyczy przeniesienia praw autorskich do utworu.

Ustalenie wysokości honorarium leży w zakresie swobody kontraktowej stron umowy (stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej). Powszechnie obowiązujące przepisy nie regulują zasad ustalania wysokości honorarium. Fakt uzyskania przychodu z praw autorskich i jego wysokość wymaga odpowiedniego udokumentowania, przy czym może to zostać wykazane za pomocą każdego prawnie dopuszczalnego dowodu.

Jeżeli zatem twórca:

1) poświęca ściśle określony czas na stworzenie (tworzenie) konkretnego dzieła,

2) rejestruje czas pracy twórczej w odrębnym dokumencie (np. w ewidencji prowadzonej papierowo lub w formie elektronicznej (specjalnie do tego stworzonego oprogramowania), bazie danych prowadzonej w formie elektronicznej lub ewentualnie w oświadczeniu składanym pracodawcy za określony okres, np. miesiąc, kwartał, półrocze lub rok),

3) czas pracy twórczej jest akceptowany przez pracodawcę (np. akceptuje wpisy w ewidencji, wpisy w bazie danych lub ww. oświadczenie),

4) wszystkie utwory (nie tylko przykładowe) stworzone (lub w trakcie tworzenia) przez twórcę są również rejestrowane lub utrwalane (np. w tej samej ewidencji, bazie danych lub wymienione w oświadczeniu)

to nie ma przeszkód, aby wartość honorarium autorskiego była określana na podstawie czasu pracy twórczej w powiązaniu z konkretnym stworzonym (tworzonym) utworem.

W związku z tym, określenie wartości honorarium na podstawie ewidencji czasu pracy w powiązaniu z konkretnym utworem jest również dopuszczalne.

Pracodawca i pracownik mogą również dokumentować powstanie utworu w formie oświadczenia. Obowiązek składania takich oświadczeń może wynikać z umowy o pracę lub innych wewnątrzzakładowych regulacji. Z oświadczenia tego ma wynikać, jaki konkretnie utwór powstał (powstaje), bowiem złożenie oświadczenia o samym wykonywaniu pracy twórczej będzie uznane za niewystarczające - 0113-KDIPT2-3.4011.869.2023.2.IR. Strony umowy mogą przyjąć dowolną zasadę. Umowa może wprost wskazywać kwotę honorarium lub przewidywać zasadę procentowego określania honorarium w stosunku do ogólnej kwoty wynagrodzenia, z tym że honorarium musi być powiązane z konkretnym utworem (czy utworami określonymi rodzajowo).

Podsumowując zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów to atrakcyjne rozwiązanie dla twórców, które pozwala znacząco obniżyć obciążenia podatkowe. Aby jednak móc z niego skorzystać, należy spełnić szereg warunków, takich jak twórczy charakter pracy, wyodrębnienie honorarium autorskiego czy przekazanie praw autorskich.