Analiza danych porównawczych jako narzędzie służące ograniczeniu ryzyka

Konieczność sporządzania analizy porównawczej (analizy benchmarkingowej) wynika z obowiązków dokumentacyjnych w zakresie transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi. Podstawowym jej zadaniem jest dostarczenie informacji czy transakcja kontrolowana z podmiotem powiązanym została zawarta na warunkach rynkowych. Analiza porównawcza ma więc służyć ograniczeniu ryzyka zakwestionowania warunków transakcji przez organy podatkowe z uwagi na uznanie ich za nierynkowe.

Spis treści

1. Czym jest analiza porównawcza
2. Kto jest obowiązany do sporządzenia analizy porównawczej a kto może skorzystać ze zwolnienia
3. Elementy analizy porównawczej
4. Istota analizy porównawczej
5. Konsekwencje braku lub nierzetelnie sporządzonej analizy porównawczej

Czym jest analiza porównawcza

Analiza porównawcza jest elementem lokalnej dokumentacji cen transferowych. Ustawy podatkowe (CIT i PIT) wskazują, iż analiza porównawcza to analiza danych podmiotów niepowiązanych lub transakcji zawieranych z podmiotami niepowiązanymi lub pomiędzy podmiotami niepowiązanymi uznanych za porównywalne do warunków ustalonych w transakcjach kontrolowanych.

W przypadku gdy sporządzenie analizy porównawczej nie jest właściwe w świetle danej metody weryfikacji cen transferowych lub nie jest możliwe przy zachowaniu należytej staranności sporządza się analizę zgodności. Wskazuje ona zgodność warunków, na jakich została zawarta transakcja kontrolowana, z warunkami jakie ustaliłyby podmioty niepowiązane.

Kto jest obowiązany do sporządzenia analizy porównawczej a kto może skorzystać ze zwolnienia

Analiza porównawcza jest elementem lokalnej dokumentacji cen transferowych. Co oznacza, że zasadniczo, jeżeli występuje obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych to występuje również obowiązek w zakresie sporządzenia analizy porównawczej.

Jednak w niektórych przypadkach pomimo wystąpienia obowiązku dokumentacyjnego można odstąpić od jej sporządzenia.

Lokalna dokumentacja cen transferowych może nie zawierać analizy porównawczej w przypadku:

• transakcji kontrolowanych zawieranych przez podmioty powiązane będące mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców, który warunki te spełnia w ostatnim roku podatkowym,
• transakcji innych niż transakcje kontrolowane, zawieranych z podmiotami niepowiązanymi z tzw. rajów podatkowych.

Szerzej na temat zwolnienia można znaleźć w publikacji na blogu Akademia LTCA – Kiedy podmiot powiązane nie sporządzają analiz porównawczych.

Analiza porównawcza (oraz analiza zgodności) podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 3 lata, chyba że zmiana otoczenia ekonomicznego w stopniu znacznie wpływającym na sporządzoną analizę uzasadnia dokonanie aktualizacji w roku zaistnienia tej zmiany.

Elementy analizy porównawczej

Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie dokumentacji cen transferowych w zakresie CIT (oraz w zakresie PIT) wskazuje szczegółowo co powinna zawierać analiza porównawcza, są to następujące elementy:

1. a) wskazanie metody zastosowanej do weryfikacji ceny transferowej, wraz ze zwięzłym uzasadnieniem wyboru,
2. b) wskazanie strony lub transakcji podlegającej badaniu w ramach analizy cen transferowych, jeżeli wynika to ze wskazanej metody, wraz z uzasadnieniem wyboru;
3. c) opis analizy porównawczej przeprowadzonej z wykorzystaniem wskazanej metody, który zawiera:

• opis procesu wyszukiwania i doboru danych oraz wskazanie źródeł tych danych, wraz z uzasadnieniem doboru kryteriów wyszukiwania oraz istotnych założeń przyjętych na potrzeby dokonania tej analizy,
• dane porównawcze przedstawione w postaci elektronicznej umożliwiającej ich edycję, grupowanie, sortowanie i przeprowadzanie weryfikacji wykonanych obliczeń, w tym wskaźniki finansowe, przyjęte oraz odrzucone w ramach tej analizy, wraz z ich opisem, odnoszące się do transakcji zawieranych przez podmiot powiązany z podmiotem niepowiązanym (dane wewnętrzne) albo zawieranych pomiędzy podmiotami niepowiązanymi (dane zewnętrzne), jeżeli są dostępne,
• uzasadnienie powodów przyjęcia do tej analizy danych z wielu lat lub z jednego roku,
• uzasadnienie wyboru wskaźnika finansowego przyjętego do tej analizy, jeżeli został zastosowany,
• opis korekty porównywalności wraz z uzasadnieniem, jeżeli została zastosowana,
• wskazanie wyznaczonego w wyniku tej analizy punktu lub przedziału wraz z opisem miar statystycznych, jeżeli zostały zastosowane,

1. d) opis analizy zgodności, jeżeli nie jest sporządzany opis analizy porównawczej
2. e) odniesienie ceny transferowej do wyniku analiz wraz z uzasadnieniem odchyleń, jeżeli wystąpiły,
3. f) przyjęte zasady dotyczące praw wspólników lub stron umowy do udziału w zysku lub majątku oraz uczestnictwa w stratach - w przypadku umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub innej umowy o podobnym charakterze.

Istota analizy porównawczej

Sporządzenie analizy porównawczej w sposób rzetelny stanowi dla podatnika zabezpieczenie w przypadku pojawienia się zarzutów o nierynkowym charakterze transakcji podczas ewentualnej kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej. Dlatego nie należy jej bagatelizować i sporządzić z ją z jak największą starannością.

W analizie porównawczej powinny zostać wskazane kryteria porównywalności, które mogą mieć istotne znaczenie dla warunków transakcji (w tym dla wysokości cen, stawek, marż, itd.). W praktyce wynik analizy jest efektem dokonanych selekcji, dlatego każda z tych selekcji powinna znaleźć uzasadnienie w opisie analizy.

Dane, które przyjmuje się do analizy i weryfikacji ceny rynkowej dzieli się, zgodnie ze źródłem danych na wewnętrzne lub zewnętrzne. Dane wewnętrzne to dane dotyczące transakcji zawieranych przez podatnika z podmiotami niepowiązanymi – są one bardziej pożądane, gdyż zwykle są bardziej szczegółowe co pozwala na zapewnienie większej porównywalności.

Natomiast zewnętrzne porównanie często opiera się na danych dostępnych m.in. w informacjach publicznych (np. KRS, GUS, NBP) lub w komercyjnych bazach danych (takich jak np. Quick Analytics, RoyaltyRange, Bloomberg).

Istotność analizy porównawczej nieustannie rośnie, co jest efektem zwiększonego zainteresowania organów podatkowych tematem cen transferowych, przede wszystkim w kontekście weryfikowania rozliczeń stosowanych przez podmioty działające w grupach kapitałowych. Rośnie liczba kontroli cen transferowych i jednocześnie mają one coraz bardziej restrykcyjny i wyspecjalizowany charakter. Analiza porównawcza stała się też narzędziem, które podatnicy wykorzystują do zarządzania ryzykiem w ramach transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi.

Podstawowym narzędziem do typowania podatników do kontroli cen transferowych jest formularz TPR, który zawiera podstawowe informacje dotyczące transakcji kontrolowanych oraz wyniki przeprowadzonej analizy porównawczej. Dla organów podatkowych stanowi to podstawowe źródło informacji, które dzięki swojej strukturze może stanowić szeroką bazę danych dotyczącą wszystkich podatników raportujących ceny transferowe, umożliwiając analizę tych danych na różnych poziomach np. w podziale na branże.

Konsekwencje braku lub nierzetelnie sporządzonej analizy porównawczej

Analizę porównawczą jako element lokalnej dokumentacji cen transferowych podmioty zobligowane do jej sporządzenia obowiązane się dokonać tego w terminie do 10 miesiąca następującego po zakończeniu roku podatkowego. Jednak potwierdzenie rynkowości zawartej transakcji może zostać przeprowadzone już przed przystąpieniem do jej zawarcia.

Dokumentacja cen transferowych, w tym analiza porównawcza przedkładana jest organom podatkowym na żądanie w terminie 14 dni od dnia doręczenia żądania.

Brak aktualizacji analizy porównawczej jest równoznaczny z brakiem wypełnienia obowiązków z zakresu cen transferowych.

Natomiast kary za brak lokalnej dokumentacji podatkowej są bardzo dotkliwe. Organ podatkowy może wymierzyć karę na gruncie przepisów zawartych w Kodeksie karnym skarbowym (art. 56c KKS) i wynoszą one:

• 720 stawek dziennych w sytuacji niesporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych lub sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych niezgodnie ze stanem rzeczywistym,
• 720 stawek dziennych w sytuacji niezłożenia właściwemu organowi podatkowemu formularza TPR lub podanie w nim danych niezgodnych ze stanem rzeczywistym, lub lokalną dokumentacją cen transferowych,
• 240 stawek dziennych w przypadku sporządzenia dokumentacji cen transferowych lub złożenia informacji o cenach transferowych po terminie.

Taka sama wysokość kary finansowej przewidziana jest przez art. 80e KKS mówiący o niedopełnieniu obowiązków w zakresie składania informacji o cenach transferowych.

Warto wspomnieć, że w przypadku czynu mniejszej wagi możliwe jest wymierzenie kary na podstawie przepisów o wykroczeniach skarbowych.

Najczęściej jednak nieprawidłowości ujawnione zostają podczas kontroli i prowadzą one również do wszczęcia postępowań wobec osób odpowiedzialnych, których skutkiem może być kara za brak dokumentacji cen transferowych lub nieprawidłowości w jej sporządzeniu.

Potwierdzenie nieprawdy w dokumentach przez członków zarządu podatnika karane jest także na gruncie przepisów art. 271 Kodeksu karnego, karą w wymiarze od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Jeżeli fałszywe poświadczenie było wywołane chęcią osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, kara zwiększa się od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.

Jeżeli, w toku kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej organ podatkowy uzna, że transakcja kontrolowana nie została zawarta na warunkach jakie ustaliby między sobą podmioty powiązane i w wyniku tego podatnik wykazuje dochód niższy (stratę wyższą) od tego, jakiego należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały, organ podatkowy określi dochód (stratę) podatnika bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.

W przypadku wydania przez organ podatkowy decyzji w zakresie cen transferowych karą jest również ustalenie tzw. dodatkowego zobowiązana podatkowego na podstawie art. 58a Ordynacji podatkowej.

Analiza porównawcza ma zabezpieczać podatnika oraz członków jego zarządu przez takimi negatywnymi konsekwencjami ze strony organów podatkowych poprzez rzetelne potwierdzenie rynkowości transakcji.

Celem niniejszego artykułu jest uświadomienie podatnikom jak ważnym elementem lokalnej dokumentacji cen transferowych jest analiza porównawcza, dlatego jeżeli potrzebują Państwo wsparcia w jej sporządzeniu oferujemy swoje usługi w tym zakresie. Dane kontaktowe oraz ofertę obejmującą zagadnienia cen transferowych znajdą Państwo na stronie internetowej Kancelaria LTCA w zakładce CENY TRANSFEROWE.