Kara porządkowa nałożona przez organ podatkowy
Kara porządkowa ma za zadanie zdyscyplinowanie osób utrudniających prowadzenie sprawy podatkowej. Może zostać nałożona w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej oraz czynności sprawdzających. Ukarany, który nie zgadza się z nałożeniem kary porządkowej może wnieść zażalenie na postanowienie o nałożeniu kary porządkowej lub wniosek o jej uchylenie.
Spis treści
Kara porządkowa podstawy nałożenia i kwota
Kto może zostać ukarany karą porządkową
Forma nałożenia kary i termin płatności
Kara porządkowa podstawy nałożenia i kwota
Strona, pełnomocnik strony, świadek lub biegły, którzy mimo prawidłowego wezwania organu podatkowego:
- nie stawili się osobiście bez uzasadnionej przyczyny, mimo że byli do tego zobowiązani, lub
- bezzasadnie odmówili lub nie dokonali w terminie wyznaczonym w wezwaniu złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin, przedłożenia tłumaczenia dokumentacji obcojęzycznej lub udziału w innej czynności, lub
- bezzasadnie odmówili okazania lub nie przedstawili w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek posiadania wynika z przepisów prawa, ksiąg podatkowych, dowodów księgowych będących podstawą zapisów w tych księgach, lub
- bez zezwolenia tego organu opuścili miejsce przeprowadzenia czynności przed jej zakończeniem,
mogą zostać ukarani karą porządkową do 3700 zł.
Kto może zostać ukarany karą porządkową
Zgodnie z powyższym punktem karą porządkową mogą zostać ukarani przede wszystkim:
- strona,
- pełnomocnik stron,
- świadek,
- biegły.
Jednak kara porządkowa może być nałożona również na inne osoby w związku z konkretnymi czynnościami:
- osoby trzecie, które bezzasadnie odmawiają okazania przedmiotu oględzin,
- uczestnicy rozprawy, którzy poprzez swoje niewłaściwe zachowanie utrudniają jej przeprowadzenie,
- osoby, którym podatnik zlecił prowadzenie lub przechowanie ksiąg podatkowych lub dokumentów będących podstawą zapisów w tych księgach (biura rachunkowe), jeżeli osoby te bezzasadnie odmówią okazania lub nie przedstawią w wyznaczonym terminie ksiąg rachunkowych lub dokumentów będących podstawą zapisów w tych księgach.
Forma nałożenia kary i termin płatności
Karę porządkową nakłada się w formie postanowienia, na które służy zażalenie. Natomiast termin płatności kary wynosi 7 dni od dnia doręczenia postanowienia.
Organ podatkowy, który nałożył karę porządkową, ma możliwość, na wniosek ukaranego złożony w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia o nałożeniu kary, uznać niestawiennictwo lub niewykonanie innych obowiązków za usprawiedliwione oraz uchylić postanowienie dotyczące nałożonej kary.
Kara za bezzasadną odmowę odpowiedzi na wezwanie - wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2024 r. (sygn. akt III FSK 444/23)
Zgodnie z tezą wyroku NSA z dnia 11 grudnia 2024 r., sygn. akt III FSK 444/23 znamiona bezzasadnej odmowy nosi postępowanie strony, która bez uzasadnionej przyczyny nie realizuje wezwania organu, tj., jeżeli z okoliczności sprawy nie wynika, że jest to uzasadnione obiektywnymi okolicznościami. Odmowa powinna mieć jednoznaczny charakter i wskazywać na brak woli poddania się obowiązkom nałożonym przez organy podatkowe.
Przesłankami nałożenia kary porządkowej są w szczególności, skierowanie do strony przez organ podatkowy prawidłowego wezwania do określonego zachowania się spośród wymienionych w art. 262 § 1 OP, a nastąpienie bezzasadna odmowa wezwanego podmiotu wykonania wezwania.
Prawidłowość wezwania w znaczeniu art. 262 § 1 OP oznacza, że wezwanie powinno spełniać wymogi określone w art. 155-159 ww. ustawy (por. wyrok NSA z 21 listopada 2023 r., III FSK 4279/21). Na podstawie art. 155 § 1 OP organ podatkowy może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia m.in. wyjaśnień lub przedłożenia dokumentów, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy. Instytucja określona w art. 155 § 1 OP służy zbieraniu dowodów i wyjaśnianiu stanu faktycznego.
Co istotne, nałożenie kary porządkowej może nastąpić również w przypadku częściowego niezrealizowania wezwania organu podatkowego. Zasadniczą przesłanką nałożenia kary porządkowej jest zgodnie z art. 262 § 1 pkt 2 oraz 2a OP "bezzasadność odmowy" dokonania konkretnej czynności procesowej przez stronę, przy czym chodzi tu o odmowę nie mającą podstaw w obiektywnych okolicznościach sprawy. Odmowa powinna mieć jednoznaczny charakter i wskazywać na brak woli poddania się obowiązkom nałożonym przez organy podatkowe. Podatnik, jego pełnomocnik, nie jest podmiotem właściwym do oceny tego, jakie dokumenty są istotne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych sprawy i nie jest uprawniony do kwestionowania potrzeby ich złożenia. Obowiązkiem strony, czy jej pełnomocnika, jest natomiast przedstawienie żądanych przez organ dokumentów (por. wyrok NSA z 6 marca 2018 r., II FSK 1695/16).
Nałożenie kary porządkowej ma na celu nakłonienie do spełnienia obowiązku wynikającego z potrzeb prowadzonych czynności kontrolnych przez organ podatkowy. Ponieważ kara porządkowa może pojawić się w wezwaniach kierowanych przez organ podatkowy w różnych sprawach, warto zapoznać się z pouczeniem zawartym w wezwaniu. Jeśli będzie tam wskazane pouczenie o możliwości nałożenia kary porządkowej to należy się liczyć, iż brak reakcji na wezwanie ze strony adresata wezwania może spowodować nałożenie kary porządkowej.
