KSEF – po co na to?
Wprowadzenie KSeF wpisuje się w ciąg rozwiązań opracowanych przez resort finansów, które mają umożliwić organom podatkowym szybką i zdalną weryfikację rozliczeń podatnika (bez bezpośredniego lub przy bardzo ograniczonym kontakcie z podatnikiem). Zgodnie z aktualnymi danymi ponad 80% nieprawidłowości dotyczy właśnie podatku VAT.
Mówimy zatem o kolejnym narzędziu obok systemu SENT, STIR, czy samego JPK_VAT, które będzie przeciwdziałać tym nieprawidłowościom.
Wspominając zaś JPK – warto przypomnieć, że przy przejściu na elektroniczne deklaracje VAT toczyły się podobne dyskusje, a jednak po dłuższym czasie widzimy, że weryfikacja JPK często wiąże się z szybkimi czynnościami sprawdzającymi, które pozwalają na bieżąco wychwycić pewne błędy i nie zawsze wiążą się z kontrolami, czy postępowaniami podatkowymi. Nie mówiąc już od tym, że wprowadzenie JPK_VAT realnie przyczyniło się do uszczelnienia systemu VAT.
Rozwiązanie to rozwiązanie istotnie ułatwiło zwalczanie tzw. karuzeli VAT-owskich, w tym szybką identyfikację tzw. „znikających podatników” kluczowych z punktu widzenia oszustwa. Były to podmioty, które nie posiadały żadnego majątku i w ogóle nie rozliczały się z VAT, a kontakt z nimi był właściwie niemożliwy. Dzięki wprowadzeniu do łańcucha transakcji, które często odbywały się wyłącznie na papierze, możliwe było wyłudzanie nienależnych zwrotów VAT przez podmioty na końcu łańcucha, ponieważ VAT nieodprowadzony przez „znikających podatników” ginął na wcześniejszym etapie obrotu.
Jednocześnie w uzupełnieniu systemu STIR, za sprawą nowelizacji lipcowej „Polski Ład” od niecałego roku „skarbówka” ma również możliwość śledzenia operacji bankowych na rachunkach prywatnych osób fizycznych w celu sprawnego wykrywania potencjalnych nieprawidłowości oraz ich dalszej weryfikacji w drodze czynności sprawdzających czy kontroli podatkowych / celno-skarbowych. Nie wdając się w szczegóły i obawy co do możliwości nadużywania tego narzędzia, KSef jest kolejnym z takich narzędzi.
Co do zasady tylko popierać takie inicjatywy, jednak szybkość wprowadzania tak ogromnych zmian względem niemal każdego podatnika, przy w mojej ocenie znikomej kampanii informacyjnej może budzić wątpliwości. Nie mówiąc już o ogromnych nakładach finansowych ze strony podatników na odpowiednie dostosowanie się do stosowania KSeF i to nie tylko pod kątem IT, ale także merytorycznym, czy organizacyjnym. Okoliczności te zdaje się jednak są bagatelizowane, a nie powinny. Obligatoryjny KSeF wymusza bowiem na podatnikach implementację złożonych rozwiązań technicznych (we współpracy z usługodawcami IT) oraz nowych wewnętrznych procedur, co jest procesem nie tylko kosztownym, ale również absorbującym czasowo. Cieszę się z założenia utrzymania rocznego vacatio legis i półrocznego opóźnienia wejścia w życie kar pieniężnych, ale dla największych podmiotów o ogromnej skali fakturowania lub korzystających z wielu systemów to wciąż może być zbyt krótki czas.
W naszej ocenie na wprowadzenie KSeF można patrzeć z dwóch perspektyw. Z jednej strony jest to kolejna instytucja, która niejako umożliwi fiskusowi „patrzenie podatnikom na ręce”, co nie sprzyja komfortowemu prowadzeniu działalności gospodarczej. W szczególności, że polski system podatkowy i tak jest już skomplikowany, obarczony nadprodukcją prawa i jego niepewnością związaną z nieprzewidywalnymi zmianami, zarówno samego prawa jak i jego wykładni.
Z drugiej strony można patrzeć na KSeF z nadzieją, że będzie to kolejne rozwiązanie przyczyniające się do wykrywania oszukańczych procederów, w które wielokrotnie byli i są wciągani uczciwi przedsiębiorcy. Dzięki KSeF możliwe będzie szybsze prowadzenie tzw. kontroli krzyżowych, czyli weryfikację prawidłowości rozliczeń u kontrahentów kontrolowanego podmiotu. Przeprowadzenie takiej sprawnej weryfikacji z perspektywy podatnika ubiegającego się o zwrot podatku VAT z tytułu nabytych towarów i usług jest niewątpliwie kluczowe.
Niezależnie jednak od celów i założeń ustawodawcy powstaje oczywiste pytanie o sposób weryfikacji KSeF. MF już na etapie wnioskowania o decyzje derogacyjną mówiło o ostrożnych szacunkach zatrzymania w budżecie kwoty 1,8 mld złotych i uzasadniało to możliwością wykrywania tzw. znikających podatników. Przyznało jednak, że samo nie jest w stanie ocenić jakie nieprawidłowości będą wychwytywane i w jakiej skali. Ciekawe prawda? Nie ulega jednak wątpliwości, że nowe rozwiązanie znacznie ułatwi fiskusowi typowanie podmiotów do kontroli podatkowych, które już dzięki JPK stały się bardziej precyzyjne i skuteczne.
