Wyrok TK: podatek od nieruchomości od miejsca postojowego w hali garażowej
Rewolucja w podatku od nieruchomości trwa w najlepsze. Dnia 4 lipca 2023 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że definicja budowli w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych jest niekonstytucyjna (sygn. SK 14/21), a w wyroku z dnia 18 października 2023 r., sygn. 23/19, wziął na tapet problematykę opodatkowania garaży znajdujących się w budynkach wielomieszkaniowych.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że oznaczone przepisy podatku od nieruchomości, w zakresie, w jakim umożliwiają (na potrzeby podatku od nieruchomości) uznanie wyodrębnionego garażu znajdującego się w budynku mieszkalnym, za część budynku o odmiennym niż mieszkalny charakterze, są niezgodne z zasadą szczególnej określoności regulacji daninowych. Za niezgodne z Konstytucją uznano je także w takim zakresie, w jakim uzależniają zastosowanie odpowiednich stawek podatku od nieruchomości do znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu od jego wyodrębnienia lub niewyodrębnienia jako przedmiotu odrębnej własności.
Gdzie leży problem?
Problem sprowadzał się w istocie do ustalenia prawidłowej stawki podatku od nieruchomości dla garaży stanowiących przedmiot odrębnej własności. Jego źródła należy szukać w aktualnych modelach sprzedaży mieszkań wraz z miejscami postojowymi w wielostanowiskowych halach garażowych. W pierwszym wariancie miejsca postojowe są przynależne do lokalu mieszkalnego, czyli stanowią część budynku o charakterze mieszkalnym. W drugim wariancie natomiast, deweloper zakłada dla hali garażowej własną księgę wieczystą, a przez to nie dzieli ona mieszkalnego charakteru budynku, w obrębie którego się znajduje, lecz w ewidencji gruntów i budynków oznacza się jej rodzaj jako ,,niemieszkalny”. Różnica formalna, ale rzutuje/rzutowała na ustalenie stawki podatku od nieruchomości.
Przenosząc to na podatek od nieruchomości – w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych przewidziano m.in. preferencyjną stawkę dla budynków lub ich części o charakterze mieszkalnym (maksymalna stawka w 2023 r. wynosi 1,00 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej) oraz stawkę dla pozostałych budynków lub ich części, która jest niemal dziesięciokrotnie większa (maksymalna stawka w 2023 r. wynosi 9,71 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej). Przyjmując, że w podatku od nieruchomości kluczową (wiążącą) rolę odgrywa ewidencja gruntów i budynków, to w sytuacji, w której podatnik jest w posiadaniu mieszkania oraz miejsca postojowego w wyodrębnionej hali garażowej:
· mieszkanie jest oznaczone w EGiB jako lokal mieszkalny, czyli korzysta z preferencyjnej stawki z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych,
· miejsce postojowe (tj. hala garażowa) jest oznaczone w EGiB jako ,,niemieszkalne”, czyli korzysta ze stawki z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
A wszystko przez przyjęcie cywilistycznej perspektywy na wyodrębnienie hali garażowej jako przedmiotu odrębnej własności.
Stanowisko TK
W komunikacie po wydaniu wyroku z dnia 18 października 2023 r., sygn. 23/19 TK wskazał, że uwzględniając współczesne uwarunkowania społeczno-gospodarcze, posiadanie miejsca postojowego w podziemnym garażu wielostanowiskowym, stanowi immamentny element mieszkania. Sposób jego wykorzystywania, co oczywiste, nie jest uzależniony od jego prawnego charakteru, tj. czy stanowi nieruchomość odrębną od lokalu mieszkalnego, czy jest do niego przynależny. W obu wariantach pełni tę samą funkcję i wyraźne jest jego powiązanie z mieszkaniem. Z tego względu nie jest uprawnione (ani racjonalne) dokonywanie rozróżnienia opodatkowania przez pryzmat posiadania przez halę garażową odrębnej księgi wieczystej.
Skutki wyroku TK
Tak jak w przypadku niedawnego wyroku o niekonstytucyjności definicji budowli, tak i w tym przypadku TK wskazał, że oznaczone przepisy, w zakresach wskazanych w wyroku, tracą moc obowiązującą z upływem 21 grudnia 2024 r. Odroczenie jest w tym przypadku dookreślone do daty dziennej, co łączy się z faktem ustalania stawek podatku od nieruchomości w skali rocznej. Natomiast odroczenie samo w sobie służy ochronie konstytucyjnie chronionych wartości, takich jak pewność prawa, bezpieczeństwo prawne, współdziałanie władz i zapewnienie zaspokajania potrzeb wspólnoty samorządowej. Choć punkt widzenia podatnika jest inny, to TK nie zapomniał o samorządach, dla których podatek od nieruchomości jest istotnym źródłem finansowania, więc nieuzasadnione byłoby natychmiastowe, w trakcie roku budżetowego, zaburzenie ich wpływów.
