Zapewnienie indywidualnych dojazdów do pracy w porze nocnej to działanie w interesie pracownika
Pracodawcy niejednokrotnie, zwłaszcza w branżach, które wymagają pracy w godzinach nocnych, zapewniają swoim pracownikom transport do i z pracy. Jest to szczególnie powszechne w sytuacjach, gdy brak jest dostępu do transportu publicznego, a zapewnienie bezpieczeństwa i komfortu pracowników staje się priorytetem. Niejednokrotnie do tego celu wykorzystuje się wynajęte samochody, taksówki lub inne środki transportu.
Choć takie rozwiązania mogą wydawać się naturalne i konieczne dla zachowania ciągłości pracy, to jednak z perspektywy prawa podatkowego mogą rodzić pewne wątpliwości. W opinii organów podatkowych takie świadczenia mogą być uznawane za przychód pracownika, co oznacza, że podlegają opodatkowaniu na mocy art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Spis treści:
Podstawa prawna opodatkowania świadczeń nieodpłatnych
Definicja „nieodpłatnego świadczenia” w orzecznictwie
Przykład interpretacji organów podatkowych
Przychód z nieodpłatnych świadczeń w kontekście transportu pracowników
Podstawa prawna opodatkowania świadczeń nieodpłatnych
Art. 12 ust. 1, że za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze lub ich ekwiwalentów, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. Przepis ten określa, że przychodem są nie tylko bezpośrednie wynagrodzenia, ale również inne świadczenia, które pracownik otrzymuje od pracodawcy, niezależnie od tego, czy zostały one bezpośrednio wymienione w umowie o pracę.
Użyty w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Wynika z tego, że wszystkie świadczenia, które przynoszą pracownikowi korzyść materialną, a nie wynikają wprost z obowiązków nałożonych na pracodawcę przez przepisy prawa pracy, mogą zostać uznane za przychód pracownika. Taki przychód powinien zostać opodatkowany zgodnie z ogólnymi zasadami dotyczącymi opodatkowania dochodów z pracy. W związku z tym, jeśli pracodawca zapewnia pracownikowi bezpłatny transport, na przykład w postaci przejazdu taksówką do miejsca pracy w porze nocnej, wartość takiego świadczenia może być uznana za przychód pracownika.
Definicja „nieodpłatnego świadczenia” w orzecznictwie
Pomimo braku jednoznacznej definicji „nieodpłatnego świadczenia” w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, kwestia ta była przedmiotem licznych rozstrzygnięć sądowych i interpretacji podatkowych. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13) wskazał, że aby dane świadczenie mogło być uznane za przychód pracownika, muszą zostać spełnione trzy warunki:
- Świadczenie musi być spełnione za zgodą pracownika, co oznacza, że pracownik ma możliwość skorzystania z niego dobrowolnie.
- Korzyść wynikająca z tego świadczenia musi być wymierna, przynosić pracownikowi realną oszczędność lub powiększać jego majątek.
- Korzyść musi być przypisana konkretnemu pracownikowi, a nie stanowić świadczenia ogólnego, z którego może skorzystać dowolna osoba.
W kontekście zapewnienia transportu w porze nocnej, te trzy kryteria mogą być spełnione. Zwłaszcza gdy pracownik korzysta z tego transportu dobrowolnie, oszczędzając w ten sposób na kosztach dojazdu, a wartość tego świadczenia można jednoznacznie przypisać konkretnej osobie na podstawie dokumentacji prowadzonej przez pracodawcę.
Przykład interpretacji organów podatkowych
Jednym z przykładów interpretacji indywidualnych, które podjęły ten temat, jest stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wyrażone w interpretacji indywidualnej z dnia 4 października 2024 roku, nr 0113-KDIPT2-3.4011.492.2024.2.GG. Stwierdził w niej, że organizacja bezpłatnych przewozów pracowników do i z pracy w porze nocnej przez pracodawcę, nawet jeśli jest to działanie uzasadnione z punktu widzenia organizacji pracy i zapewnienia bezpieczeństwa, stanowi przychód pracownika. Spółka, która zwróciła się o wydanie tej interpretacji, argumentowała, że zapewnienie takiego transportu jest konieczne ze względu na brak możliwości skorzystania z komunikacji publicznej oraz na specyfikę pracy w godzinach nocnych.
Pomimo tych argumentów organ podatkowy uznał, że zapewnienie takiego transportu nie jest obowiązkiem pracodawcy wynikającym z przepisów Kodeksu pracy. W związku z tym, bezpłatne przewozy taksówkami stanowią dla pracowników realną korzyść finansową, którą w normalnych warunkach musieliby sami sfinansować. Koszt takiego transportu jako świadczenie nieodpłatne, należy uznać za przychód podlegający opodatkowaniu.
Ponadto Dyrektor KIS uznał, że w omawianej sytuacji spełnione są wszystkie trzy warunki wytyczone przez wskazany wyżej wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Bowiem pracownicy korzystają z transportu dobrowolnie, oszczędzają na wydatkach związanych z dojazdem do pracy, a korzyści są przypisane konkretnym osobom, ponieważ dokładne koszty każdego przejazdu są rejestrowane w dokumentacji Spółki.
Przychód z nieodpłatnych świadczeń w kontekście transportu pracowników
Pracodawca, który decyduje się na organizację transportu dla swoich pracowników, działa niewątpliwie w interesie zapewnienia ciągłości pracy oraz bezpieczeństwa zatrudnionych. Z perspektywy prawa podatkowego, jednakże, takie działanie może być postrzegane jako przysporzenie majątkowe po stronie pracownika, zwłaszcza gdy ma charakter indywidualny i możliwe jest bezpośrednie określenie jego wartości.
Warto podkreślić, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają zamkniętego katalogu świadczeń uznawanych za przychód. Oznacza to, że każde świadczenie, które powoduje przysporzenie majątkowe u pracownika, niezależnie od jego formy, może być opodatkowane. W praktyce oznacza to, że nawet pozornie neutralne działania, jak organizacja transportu nocnego dla pracowników, mogą rodzić obowiązek podatkowy po stronie pracownika.
Opodatkowanie świadczeń nieodpłatnych, takich jak transport zapewniony przez pracodawcę, może budzić kontrowersje, szczególnie w sytuacjach, gdy pracodawca działa w interesie organizacyjnym i bezpieczeństwa pracowników. Jednakże przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz orzecznictwo sądowe jasno wskazują, że każde świadczenie, które przynosi pracownikowi korzyść finansową lub materialną, może być uznane za przychód podlegający opodatkowaniu. Oczywiście inne zasady będą obowiązywać w przypadku organizowania przez pracodawcę transportu dla większej liczby pracowników np. autobusem, jednak w przypadku zapewnienia indywidualnego transportu taksówką wartość tego świadczenia powinna być traktowana jako przychód pracownika, niezależnie od tego, czy pracownik korzysta z niego dobrowolnie, czy z konieczności wynikającej z braku innych opcji.
Wnioski
Wskazana interpretacja potwierdza dotychczasowe stanowiska organów podatkowych, wskazujące, że w sytuacji, gdy pracodawca mimo braku ciążącego na nim obowiązku nałożonego przepisami powszechnie obowiązującego prawa pracy - zapewnia pracownikowi indywidualny transport do pracy, to wartość takiego świadczenia stanowi dla pracownika przychód z innych nieodpłatnych świadczeń, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Świadczenia te są związane z wykonywaniem pracy w miejscu pracy przyjętym i zaakceptowanym przez pracownika, co z kolei prowadzi do wniosku, że w sytuacji braku tych świadczeń ze strony pracodawcy pracownik musiałby samodzielnie ponieść wydatek na zapewnienie sobie noclegu lub dojazdu do i z pracy. Korzyści wynikające z takiego świadczenia są bowiem wymierne i przypisane indywidualnym pracownikom, co oznacza, że powinny one być opodatkowane.
