Zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem
Zgodnie z art. 294 KC właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli:
- wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa oraz
- nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
Jedną z przesłanek, które muszą być spełnione kumulatywnie w celu zniesienia służebności za wynagrodzeniem jest zmiana stosunków. Podkreślenia wymaga, że do przedmiotowej zmiany stosunków musi dojść już po ustanowieniu służebności, nawet bardzo krótko po jej powstaniu. Przedmiotowe zmiany stosunków nie mogą dotyczyć relacji osobistych pomiędzy właścicielem nieruchomości obciążonej i władnącej (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1964 r., III CO 61/64). Zmianą stosunków w rozumieniu art. 294 k.c. jest zarówno zmiana okoliczności związanych z wykonywaniem konkretnej służebności gruntowej, jak i ogólna zmiana stosunków społeczno-gospodarczych (vide: orz. SN z dnia 13 grudnia 1977 r., III CRN 301/78, OSNCP 11/78, poz. 209; orz. SN z dnia 10 lutego 1998 r., II CKN 606/98, nie publ.).
Podkreślenia wymaga, że przesłanka zmiany stosunków musi być stała i zewnętrzna wobec właścicieli nieruchomości władnącej i obciążonej, a zatem niezależna od ich woli. Może przy tym dotyczyć zarówno nieruchomości władnącej, jak i obciążonej.
Jeżeli zmiana stosunków polega na scaleniu lub podziale nieruchomości objętej służebnością do zniesienia służebności dojdzie na podstawie innej regulacji prawnej, tj. art. 105 ust. 5 w zw. z art. 104 ust. 2 pkt 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Wydane orzeczenie w sprawie wszczętej z art. 294 KC ma charakter konstytutywny, czyli służebność zostaje zniesiona wraz z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.
Do zniesienia służebności może dojść także w drodze porozumienia właścicieli działki obciążonej i władnącej. W takim wypadku art. 294 KC nie znajduje zastosowania, gdyż tyczy się on sytuacji, gdy występuje spór co do zniesienia służebności.
Uprawnionym do złożenia pozwu jest właściciel nieruchomości obciążonej służebnością, a także użytkownik wieczysty, jeżeli nieruchomość obciążona znajduje się w takim użytkowaniu.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że samo zwiększenie częstotliwości korzystania z drogi zasadniczo nie stanowi zmiany stosunków w rozumieniu art. 294 KC, póki odpowiada przeznaczeniu prawa. Jednakże sytuacja przedstawia się inaczej, gdy zwiększenie częstotliwości korzystania ze służebności polega na użytkowania jej nie tylko przez właścicieli nieruchomości władnącej, ale także przez inne osoby w sytuacji, gdy wskutek takiego zwieszenia częstotliwości użytkowania dochodzi do różnego rodzaju uszkodzeń, np. gdy powoduje ono uszkodzenie drogi, ogrodzenia, drzew itp. (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2001 r., I CKN 380/99). Należy w tym aspekcie mieć bowiem na względzie treść art. 288 KC, zgodnie z którym służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że brak orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie zasiedzenia służebności gruntowej nie jest przeszkodą do zniesienia takiej służebności (vide: uchwała Sądu Najwyższego z 21.10.1994 r., III CZP 132/94).
Ponadto Sąd Najwyższy wskazuje, że dla oceny, czy służebność przechodu nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej nie wystarcza ustalenie, że droga łącząca tę nieruchomość z drogą publiczną jest błotnista i nie nadaje się do chodzenia, chyba że naprawa istniejącej drogi byłaby nieopłacalna albo nie umożliwiałaby prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Jeżeli służebność gruntowa przechodu nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej pod warunkiem dokonania robót mających na celu przystosowanie innej drogi do przechodzenia, to wynikłe stąd koszty zwiększają wynagrodzenie za zniesienie służebności (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 24.03.1976 r., III CRN 18/76).
#Zniesienie służebności za wynagrodzeniem #Wykreślenie służebności za wynagrodzeniem #Prawo cywilne #Nieruchomości #Służebność #art. 294 KC
