Odliczenie podatku naliczonego z faktury proforma

Spis treści:

1. Wstęp
2. Stanowisko organów
3. Stanowisko sądów

Wstęp

Zgodnie z przepisami prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w określonych przypadkach: powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny (art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy o VAT). Warunek otrzymania faktury ma na celu zapewnienie, że do odliczenia uprawniony jest wyłącznie ten podmiot, który faktycznie jest beneficjentem usługi lub dostawy towarów (faktura pozwala na zidentyfikowanie nabywcy). Jednocześnie w myśl art. 2 pkt 31 ustawy o VAT  przez fakturę należy rozumieć dokument w formie papierowej lub w formie elektronicznej zawierający dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie. Dane jakie ma zawierać faktura zawarte są natomiast w przepisie art. 106e ustawy o VAT.

W mojej opinii jeśli faktura proforma zawiera wszystkie dane wymienione w przywołanym przepisie, to zgodnie z przepisami powinna być traktowana jako faktura (pomimo nazwania ją proforma), co oznacza, że jej posiadanie powinno dać prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Stanowisko organów

Jednocześnie wskazać niestety pragnę, iż stanowisko organów podatkowych jest w tym zakresie niekiedy odmienne. Pojawiają się bowiem interpretacje w których organy podatkowe stoją na stanowisku, iż wyraźne oznaczenie tego dokumentu wyrazami proforma powoduje, że nie można przypisać mu waloru faktury w rozumieniu przepisów. W konsekwencji zatem taka faktura nie stanowi dla kontrahenta podstawy do odliczenia wykazanego w tym dokumencie VAT. Na powyższe przykładowo wskazuje Dyrektor KIS w  interpretacji indywidualnej dnia 4 maja 2022 r. nr 0111-KDIB3-1.4012.67.2022.1.KO: ,,, (…) należy stwierdzić, że nie przysługuje Państwu prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, w kwocie wykazanej w fakturach pro-forma wystawionych przez Dostawcę, gdyż jak wskazano wyżej faktury pro forma nie wywołują żadnych skutków podatkowych.”

Stanowisko sądów

W mojej opinii z powyżej prezentowanym stanowiskiem nie sposób się zgodzić. Takie stanowisko organów prowadzi bowiem do naruszenia zasady neutralności podatku VAT i zasady proporcjonalności. Na gruncie prawa do odliczenia podatku naliczonego podstawowe znaczenie ma bowiem spełnienie  materialnych warunków prawa do odliczenia, tj. faktu, iż dokonany zakup jest związany z działalnością gospodarczą odliczenia dokonuje zaś podatnika podatku VAT.

Taki pogląd potwierdza również orzecznictwo sądowe. Przykładowo w stanie faktycznym, w którym z uwagi na działania nierzetelnego sprzedawcy kupujący nie otrzymał faktury końcowej i dokonał odliczenia podatku naliczonego na podstawie aktu notarialnego, Sąd wskazał:  „nie można wnioskować, że odliczenie VAT jest możliwe tylko z dokumentu nazwanego fakturą. Takiego wymogu prawnego nie ma od 2013 r” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 grudnia 2023 sygn. akt III SA/Wa 1473/23).

Odwołanie: wyrok WSA w Warszawie z dnia 8 grudnia 2023 sygn. akt III SA/Wa 1473/23