Ulga na zabytki dla właścicieli lokali w zabytkowych budynkach
Funkcjonująca od 2022 r. ulga na zabytki przysługuje osobom fizycznym, które są właścicielami zabytkowych nieruchomości, w tym lokali położonych w zabytkowych budynkach. Ulga ma dwie wersje – pierwszą, prostszą w stosowaniu przeznaczoną dla właścicieli lokali położonych w zabytkowych budynkach oraz drugą, trudniejszą w stosowaniu przeznaczoną dla właścicieli całych budynków. Przedmiotem niniejszego artykułu jest ta pierwsza wersja ulgi na zabytki.
Ulga dla właścicieli lokali położonych w zabytkowych budynkach obejmuje znacznie szerszy zasób nieruchomości, ponieważ wystarczające jest, aby lokal położony był w budynku wpisanym do ewidencji zabytków. Druga wersja ulgi na zabytki przysługująca właścicielom zabytkowych budynków wymaga, aby budynek wpisany był do rejestru zabytków. W uproszczeniu, rejestr zabytków obejmuje najistotniejsze zabytki, a ewidencja zabytków obejmuje także nieruchomości, które nie mają tak istotnego znaczenia. Podczas gdy w rejestrze zabytków dominują nieruchomości sakralne i użytku publicznego, to w ewidencji zabytków można znaleźć większość starszych kamienic i domów jednorodzinnych.
Właścicieli lokali położonych w budynkach wpisanych do ewidencji zabytków nie informuje się, o tym że nieruchomość jest wpisana do takiej ewidencji. W przeciwieństwie więc do właścicieli nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, właściciele lokali nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków z reguły nie wiedzą nawet o fakcie wpisu. Nie ma jednej oficjalnej listy zabytków wpisanych do gminnych ewidencji, chociaż Narodowy Instytut Dziedzictwa udostępnia w ramach otwartych danych listę takich nieruchomości pokrywającą większość zbioru.
Ulga dla właścicieli lokali położonych w zabytkowych budynkach przysługuje jedynie z tytułu 50% wydatków poniesionych w roku podatkowym na wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej. Wydatki te udokumentowane muszą zostać dowodem wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej lub zaświadczeniem o wysokości wpłat w roku podatkowym wystawionym przez wspólnotę mieszkaniową lub spółdzielnię mieszkaniową. Nie chodzi więc o cały czynsz, a jedynie o jego część, którą stanowi wpłata na fundusz remontowy. Z tego funduszu są bowiem finansowane następnie prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane na zabytkowym budynku, a to jest przedmiotem ulgi podatkowej. W tym kontekście należy zachować czujność, co dzieje się z środkami zgromadzonymi na funduszu remontowym – jeśli zostaną ostatecznie przeksięgowane na inne cele lub zwrócone mieszkańcom, może to skutkować pozbawieniem prawa do ulgi podatkowej.
Warto podkreślić, że ulga przysługuje zarówno osobom fizycznym nieprowadzącym jak i prowadzącym działalność gospodarczą, niezależnie czy rozliczają się oni na skali, stawką liniową 19%, czy też ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Jeśli przedsiębiorca zalicza wpłaty na fundusz remontowy do kosztów uzyskania przychodów, nie pozbawia go to prawa do dodatkowego odliczenia ulgi na zabytki.
Kwota odliczenia nieznajdująca pokrycia w rocznym dochodzie podatnika podlega odliczeniu w kolejnych latach, nie dłużej jednak niż przez sześć lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym dokonano odliczenia. Ulga nie przepada więc, można ją rozliczyć w dłuższym okresie.
Odliczeniu nie podlegają wydatki w części, w jakiej zostały sfinansowane, dofinansowane lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie lub odliczone w ramach innej ulgi. Podatnik, który po roku, w którym dokonał odliczeń, otrzymał zwrot odliczonych wydatków, jest obowiązany doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone do dochodu za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot. Taka sytuacja może wystąpić na przykład gdy wydatki na fundusz remontowy zostaną zwrócone w wyniku otrzymania dofinansowania na remont zabytkowej nieruchomości.
Z danych udostępnianych przez Ministerstwo Finansów wynika, że bardzo mały odsetek uprawnionych korzysta z ulgi na zabytki, pomimo spełniania wszelkich ku temu warunków. Warto w tym kontekście pamiętać, że podatnikowi przysługuje prawo do skorygowania zeznań za poprzednie lata, aż do momentu przedawnienia zobowiązań podatkowych.
