Czy wypłacając wynagrodzenie z umowy o pracę lub z umowy zlecenia po ustaniu zatrudnienia należy stosować wnioski i oświadczenia wynikające ze złożonego PIT-2?
Złożone oświadczenia i wnioski (PIT-2) wygasają po ustaniu stosunku prawnego łączącego podatnika z płatnikiem. Stanowi o tym art. 31a ust. 7 ustawy o PIT: „Po ustaniu stosunku prawnego stanowiącego podstawę dokonywania przez płatnika świadczeń podatnikowi, płatnik przy obliczaniu zaliczki pomija oświadczenia i wnioski złożone uprzednio przez podatnika, z wyjątkiem wniosków, o których mowa w art. 32 ust. 6 i 8 oraz art. 41 ust. 11.”
Oznacza to, że jeśli w momencie realizacji świadczenia nie istnieje stosunek prawny łączący podatnika z płatnikiem, płatnik pomija co do zasady oświadczenia i wnioski uprzednio złożone przez podatnika w odniesieniu do tych świadczeń.
Od wspomnianej zasady przepisy ustawy PIT przewidują tylko kilka wyjątków. Zgodnie z ustawą po ustaniu stosunku prawnego płatnik nadal uwzględnia oświadczenia i wnioski podatnika dotyczące:
• niestosowania ulgi dla młodych,
• niestosowania kosztów uzyskania przychodów dla pracowników: podstawowych (250 zł miesięcznie) lub podwyższonych (300 zł miesięcznie),
• niestosowania 50% kosztów uzyskania przychodów.
Stosunek prawny łączący pracownika z pracodawcą trwa do momentu, w którym pracownik pozostaje w stosunku pracy, stosunku służbowym, stosunku pracy nakładczej lub w spółdzielczym stosunku pracy.
Tym samym w sytuacji pracownika zatrudnionego w oparciu o umowę o pracę, któremu wynagrodzenie jest wypłacane już po rozwiązaniu umowy (np. umowa do 31.03.2023 r. wynagrodzenie płatne 10.04.2023 r.) nie nalicza się przykładowo kwoty zmniejszającej podatek oraz stosuje się podstawowe koszty uzyskania przychodu.
W Objaśnieniach podatkowych z dnia 30 grudnia 2022 r. „Oświadczenia i wnioski mające wpływ na wysokość zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych obliczanych przez płatników tego podatku” wskazano:
„Jak postąpić w przypadku wypłat ze stosunku pracy dokonywanych po ustaniu zatrudnienia, np. zatrudnienie do końca września a wypłata do 10-go października?
Odpowiedź: Jeśli wypłata dokonywana jest po ustaniu zatrudnienia (podatnik nie pozostaje już w dyspozycji pracodawcy), to obliczając zaliczki płatnik pomija oświadczenia i wnioski złożone przez byłego pracownika. Wyjątek stanowi wniosek o obliczanie zaliczki bez stosowania ulgi dla młodych oraz wniosek o obliczanie zaliczki bez stosowania kosztów uzyskania przychodów (zryczałtowanych i 50%).”
Powyższe oznacza, że po rozwiązaniu umowy o pracę pracodawca nie powinien uwzględniać:
- oświadczenia dotyczącego pomniejszania zaliczki na PIT o kwotę zmniejszającą podatek 1/12 lub 1/24 lub 1/36,
- oświadczenia o zamiarze opodatkowania dochodów łącznie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowujących dzieci,
- wniosku o podwyższenie kosztów uzyskania przychodów,
- wniosku o zaniechanie stosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodów,
- oświadczenia o wychowywaniu co najmniej 4 dzieci,
- oświadczenia dla celów tzw. ulgi dla pracującego emeryta,
- oświadczenia dla celów tzw. ulgi na powrót.
Co ciekawe zgodnie z ww. Objaśnieniami podatkowymi z inną sytuacją mamy do czynienia w przypadku zleceniobiorców (umów cywilnoprawnych).
W objaśnieniach wskazano, że o ile stosunek pracy trwa jedynie do momentu, w którym pracownik pozostaje w stosunku pracy to w przypadku umowy zlecenia stosunek prawny nie ustaje z chwilą wykonania zlecenia, lecz dopiero z chwilą, gdy strony umowy zlecenia wykonają względem siebie zobowiązania, do których należy m.in. na wypłata wynagrodzenia. W konsekwencji wypłacając wynagrodzenie po wygaśnięciu umowy zlecenia, inaczej niż w przypadku umowy o pracę, płatnik może stosować wnioski i oświadczenia wynikające ze złożonego uprzednio PIT-2 i np. pomniejszyć zaliczkę na PIT o kwotę zmniejszającą podatek.
W Objaśnieniach czytamy: „Czy zaliczkę obliczaną od przychodów z umowy zlecenia należy pomniejszać o kwotę 300 zł, jeżeli wypłata dokonywana jest po wygaśnięciu umowy (umowa zlecenia trwała do 31 sierpnia a należności z niej wynikające wypłacono we wrześniu)?
Odpowiedź: W przypadku umowy zlecenia stosunek prawny nie ustaje z chwilą wykonania zlecenia, lecz z chwilą, gdy strony umowy zlecenia wykonają względem siebie zobowiązania, polegające m.in. na wypłacie wynagrodzenia odpowiadającego wykonanej pracy. Zatem w sytuacji, gdy zgodnie z zawartą umową wynagrodzenie za pracę wykonaną w sierpniu dokonywane jest we wrześniu, uznać należy, że wypłata realizowana jest w ramach trwającego stosunku prawnego. Płatnik (zleceniodawca) może zatem pomniejszyć zaliczkę o kwotę 300 zł.”
