Przeniesienie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w zamian za dożywotnią rentę bez PIT
Przeniesienie prawa do użytkowania wieczystego nieruchomości wykorzystywanej w działalności gospodarczej, w zamian za dożywotnią, miesięczną rentę, nie będzie generować obowiązku podatkowego w PIT, nawet gdy przeniesienie to zostało dokonane przed upływem 6 lat od likwidacji działalności gospodarczej – potwierdził WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 9 maja 2024 r., sygn. akt I SA/Po 20/24.
Spis treści:
Stan faktyczny sprawy
Z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej wystąpili małżonkowie, którzy nabyli prawo użytkowania wieczystego działki wraz z prawem własności budynków, budowli i urządzeń posadowionych na tym gruncie oraz prawo własności sąsiedniej działki celem powiększenia tej pierwotnej. Nieruchomości te wykorzystywane były w działalności gospodarczej prowadzonej przez jednego z Wnioskodawców, która została następnie zaprzestana.
Wnioskodawcy zamierzają przenieść prawo użytkowania wieczystego działki na syna w zamian za dożywotnią, miesięczną rentę, płatną z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca. Umowa renty, z uwagi na jej charakter, nie będzie zawierała elementu w postaci ceny nieruchomości. Wartość rynkowa nieruchomości będzie jednak podana na potrzeby ustalenia wynagrodzenia notariusza.
W związku z powyższym, Wnioskodawcy wystąpili do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z pytaniem czy przeniesienie prawa użytkowania wieczystego działki w zamian za dożywotnią, comiesięczną rentę skutkować będzie powstaniem obowiązku podatkowego w PIT.
Zdaniem małżonków dochód uzyskany tytułem renty pozostawać będzie poza zakresem opodatkowania PIT, nawet jeżeli sprzedaż odbędzie się przed upływem sześcioletniego terminu, o którym mowa w art. 14 ust. 3 pkt 12 ustawy o PIT.[i]
Stanowisko Dyrektora KIS
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko Wnioskodawców za nieprawidłowe. Stwierdził, że z racji, iż nieruchomości te wykorzystywane były w prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej, to ich odpłatne zbycie przez któregokolwiek z małżonków będzie stanowić przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej małżonka.
Ponadto, DKIS wskazał, że wskazana przez Wnioskodawców umowa renty ma charakter odpłatny, bez względu na to, czy świadczenia stron są ekwiwalentne. Wobec tego, w tym przypadku należy stosować przepisy o sprzedaży. Zatem przychód będzie należało określić w oparciu o wartość rynkową nieruchomości i prawa użytkowania wieczystego, które zostały zbyte. Sam przychód powstanie w momencie odpłatnego zbycia, natomiast wypłata comiesięcznych rent będzie już neutralna podatkowo.
Stanowisko WSA w Poznaniu
Sprawa trafiła do WSA w Poznaniu w wyniku złożonej skargi na interpretacji indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Sąd, uznając zasadność skargi, uchylił zaskarżoną interpretację.
WSA w Poznaniu, na poparcie swojego stanowiska, przytoczył uchwałę NSA z dnia 17 listopada 2014 r., sygn. akt II FPS 4/14, w której wskazano, że w przypadku zbycia nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie nie jest możliwe określenie przychodu ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o PIT na zasadach wynikających z art. 19 ust. 1 i 3 tej ustawy. NSA podkreślił ponadto, że pojęcia ceny nieruchomości, jej wartości i wartości rynkowej, którymi operuje art. 19 ust. 1-4 ustawy o PIT, nie można wprost odnieść do przedmiotu świadczenia dożywotnika z umowy o dożywocie polegającego na przeniesieniu własności nieruchomości z jednoczesnym obciążeniem tejże nieruchomości prawem dożywocia
Zatem, w omawianej sprawie WSA w Poznaniu uznał, że pojęcia ceny, o której mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o PIT[ii] nie można odnieść do świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych do gatunku. Regulacja ta znajduje zastosowanie w sytuacji zbycia nieruchomości na podstawie umów zawierających cenę. Wobec tego, w przypadku umowy renty, tak samo jak w przypadku umowy o dożywocie, określenie przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT[iii] nie będzie możliwe. W konsekwencji, w ramach omawianego stosunku wobec małżonków nie powstanie obowiązek podatkowy w PIT.
[i] Art. 14 ust. 3 pkt 12 ustawy o PIT: Do przychodów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku:
a) pozostałych na dzień likwidacji prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej lub prowadzonych samodzielnie działów specjalnych produkcji rolnej,
b) otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną, wystąpieniem wspólnika z takiej spółki lub zmniejszeniem udziału kapitałowego w takiej spółce, z wyjątkiem składników majątku stanowiących udziały (akcje), papiery wartościowe, tytuły uczestnictwa w funduszach kapitałowych, pochodne instrumenty finansowe oraz składników majątku, w wyniku otrzymania których Rzeczpospolita Polska traci prawo do opodatkowania dochodów z ich odpłatnego zbycia,
- jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja: prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej, prowadzonych samodzielnie działów specjalnych produkcji rolnej, spółki niebędącej osobą prawną lub nastąpiło wystąpienie wspólnika z takiej spółki albo zmniejszenie udziału kapitałowego w takiej spółce, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło sześć lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej;
[ii] Art. 19 ust. 1 ustawy o PIT: Przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Przepis art. 14 ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.
[iii] Art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT: odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,
d) innych rzeczy,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany;
