Sprzedaż wierzytelności przyszłej skutkuje powstaniem przychodu należnego ze zbycia tej wierzytelności
Sprzedaż wierzytelności przyszłej wiąże się z powstaniem przychodu należnego, który podatnik musi rozpoznać w momencie zbycia wierzytelności. Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 7ca ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychód z odpłatnego zbycia wierzytelności związanej z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowi przychód z tej działalności. Zgodnie z tym przepisem, przychód z tytułu sprzedaży wierzytelności powinien zostać rozpoznany w wysokości odpowiadającej cenie zawartej w umowie sprzedaży wierzytelności.
Spis treści
Zbycie wierzytelności – zasady ogólne
Sprzedaż wierzytelności przyszłej
Korekta przychodu w przypadku odstąpienia od umowy
Zbycie wierzytelności – zasady ogólne
Zbycie wierzytelności, w tym wierzytelności przyszłej, odbywa się najczęściej na podstawie umowy cesji, która jest jednym ze sposobów zabezpieczenia roszczeń cywilnoprawnych.
Problematyka cesji wierzytelności, w zakresie prawa cywilnego, została uregulowana w art. 509-518 Kodeksu cywilnego (KC). Zgodnie z art. 509 KC wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Natomiast zgodnie z art. 510 § 1 KC umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
W wyniku cesji wierzytelności nabywca przejmuje więc wszelkie prawa związane z wierzytelnością, w tym prawo do odzyskania odsetek czy innych należności. Przedmiotowa transakcja jest odrębna od samego zobowiązania dłużnika, który nie jest zobowiązany do natychmiastowej spłaty po zbyciu wierzytelności, lecz powinien uregulować swoje zobowiązanie na rzecz nowego wierzyciela.
Wierzytelność w działalności gospodarczej
W przypadku działalności gospodarczej, wierzytelności powstałe w jej ramach traktowane są jako prawa majątkowe. Przychody z odpłatnego zbycia wierzytelności uznaje się za przychody z działalności gospodarczej, bez względu na to, czy wierzytelność została już faktycznie zapłacona przez dłużnika. Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 7ca ustawy o PIT, przychody z odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym wierzytelności dotyczących działalności gospodarczej, rozpoznaje się w sposób określony w art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, czyli w wysokości jej wartości wyrażonej w cenie określonej w umowie.
Sprzedaż wierzytelności przyszłej
Sprzedaż wierzytelności przyszłej, czyli takiej, która jeszcze nie powstała, lecz jest zależna od przyszłych zdarzeń, skutkuje powstaniem przychodu należnego w momencie dokonania transakcji. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 7 listopada 2024 roku (nr 0113-KDIPT2-3.4011.520.2024.4.NM) odniósł się do sytuacji, w której wspólnik spółki jawnej dokonał sprzedaży wierzytelności przyszłej wynikającej z umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości zawartej przez spółkę jawną, której wnioskodawca był wspólnikiem.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że w takiej sytuacji, mimo iż wierzytelność ma charakter przyszły (tzn. nie jest jeszcze wymagalna), moment zawarcia umowy cesji skutkuje powstaniem przychodu. Wartość przychodu jest równa cenie ustalonej w umowie sprzedaży wierzytelności, a przychód ten należy zaliczyć do działalności gospodarczej, w której powstała wierzytelność.
Sprzedaż wierzytelności własnej (przyszłej) skutkuje bowiem powstaniem przychodu należnego ze zbycia tej wierzytelności, zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 7ca ustawy o PIT. A zatem, w przypadku sprzedaży wierzytelności własnej podatnik powinien wykazać przychód należny na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 7ca ustawy o PIT. Uznał również, że przychód należny z tego tytułu podatnik powinien zaliczyć do źródła przychodów o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.
Korekta przychodu w przypadku odstąpienia od umowy
W przypadku odstąpienia od umowy sprzedaży wierzytelności przyszłej, podatnik ma prawo do korekty przychodu. W przytoczonym przypadku, spółka jawna rozważała odstąpienie od umowy sprzedaży wierzytelności przyszłej, gdyż kontrahent zawiadomił, że nie będzie w stanie zakupić nieruchomości objętej umową przedwstępną. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w analizowanej interpretacji wskazał, że w takim przypadku, po odstąpieniu od umowy sprzedaży, podatnik może dokonać korekty przychodu, który został początkowo rozpoznany w związku z transakcją sprzedaży wierzytelności.
Dokumentami potwierdzającymi tę korektę będą korekta noty obciążeniowej oraz oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Korektę przychodu należy w takiej sytuacji wykazać w okresie rozliczeniowym, w którym dokonano zmiany w stosunku do pierwotnej transakcji, tj. w momencie odstąpienia od umowy sprzedaży wierzytelności.
Sprzedaż wierzytelności przyszłej skutkuje powstaniem przychodu należnego, który należy rozpoznać w wysokości ceny określonej w umowie sprzedaży. W kontekście działalności gospodarczej, sprzedaż wierzytelności jest traktowana jako przychód z działalności gospodarczej. W przypadku odstąpienia od umowy sprzedaży wierzytelności, podatnik ma prawo do korekty przychodu, co jest potwierdzone przez odpowiednie dokumenty.
